Sanat eserleri yerinde korunuyor
Kadıköy'de yenilenecek binaların cephelerinde veya iç mekanlarındaki mimari değer taşıyan nitelikli süsleme ögeleri yerinde korunuyor. Kadıköy Belediyesi Koruma Uygulama ve Denetim Bürosu’ndan uzman sanat tarihçisi Billur Mine Kantar ile uygulamanın ayrıntılarını konuştuk
Kadıköy Belediyesi, ilçedeki binaların yenilenmesi sürecinde mimari değer taşıyan süsleme öğelerinin korunması için geçtiğimiz yıl önemli bir karar aldı. Yıkımı yapılacak binaların iç ya da dış cephelerinde yer alan sanatsal niteliği bulunan eserlerin yeniden değerlendirilmesine karar verildi. Atılan adımın ilk örneği olarak Suadiye Mahallesi'ndeki İzmir Apartmanı'nın cephesinde bulunan mozaik, yenilemenin ardından apartmanın bahçesine yerleştirildi.
İLK ÖRNEĞİ İZMİR APARTMANI’NDA
Kadıköy Belediyesi Koruma Uygulama ve Denetim Bürosu’ndan uzman sanat tarihçisi Billur Mine Kantar 1950 ve 1990 yılları arasında inşa edilen yapı stokunun mozaiklere ev sahipliği yaptığını ifade ederek, “Bu yapı stokunda en çok izlediğimiz süsleme öğeleri; mozaikler, boyama öğeler veya rölefler. Bunlar kentsel yenileme ve kentsel dönüşümün başlamasıyla birlikte ne yazık ki yıkılarak yok oluyordu. Gözümüzün önünde giden bu sanat eserleri ile ilgili bir çözüm arıyorduk. Kadıköy Belediyesi olarak bunun ilk girişimini yaptık. 2024 yılı itibariyle bir meclis kararı çıkardık. 2020’den beri tamamen amatörce yürüttüğümüz çalışmaları meclis kararına bağladık ve zorunlu hale getirdik. İzmir Apartmanı bunun ilk uygulaması.” dedi.
KORUMA BİLİNCİ OLUŞTU
İstanbul ve çevresinde 1999 Depremi sonrası hız kazanan kentsel yenileme hareketi ile, Kadıköy’ün neredeyse her sokağında bir yıkım faaliyeti görüldüğünü söyleyen Kantar, yıkılan yapılarda yer alan ve sanatsal açıdan özellik arz eden dekoratif veya işlevsel parçaların da moloz muamelesi gördüğünü belirtti. Kantar’a göre bu yapılarda bazen dış cephede, bazense duvar süslemesi olarak kullanılan kültürel miras niteliğindeki mimari süslemeler de yaratıcı imzası taşımalarına rağmen kayıt altına bile alınmadan yok edildi. Kantar, “2020 yılında başladığımız ilk sökümlerde tamamen amatörce ve kişisel çabalarla korunmasını sağladıklarımız oldu. Hem müteahhit firmalar hem de mülk sahipleri bunu bir engel gibi görüyordu. Ama zamanla hem sosyal medya kanallarında oluşan genel baskı, cephe süslemelerinin kataloglanmasını hedefleyen ve sadece bu konuda yayın yapan hesaplar, bu konuda çalışan akademisyenler ve kentsel yenilemeye giren evlerinden güzel bir anıyı yeni binalarına da taşıyabileceklerini fark eden herkes bir bilinç oluşmasını sağladı.” diye konuştu.
Kantar, yurttaşların bir süre sonra koruma talebiyle Kadıköy Belediyesi’ne başvurmaya başladıklarını söyledi.
SÜREÇ NASIL İŞLİYOR?
Kantar, riskli yapı olsun ya da olmasın, ilçedeki tüm süsleme öğelerini kapsayan genel bir arşiv oluşturduklarını belirterek süreci şöyle anlattı: “Yaptığımız tespitleri ilgili müdürlüklere iletiyoruz. Buna rağmen zaman zaman yeni süslemelerle karşılaşabiliyoruz. Bir yapının riskli ilan edilmesi ya da boşaltıldığının görülmesi halinde bize ya ihbar yoluyla ya da resmi bildirimle ulaşılıyor.Önce bir görevlendirme yazısı ile Afet Müdürlüğümüze bilgi veriyoruz. Yıkım öncesinde denetimimizde sökülmesi gereken süslemeler olduğunu bildiriyoruz. Yapının ilgililerinin ki bunlar müteahhit firma ya da yıkım firması olabiliyor, bize başvurması ile birlikte yerinde bir tespitle yöntem belirliyoruz. Söküm günü uzmanlarımız sahada bulunuyor ve uygulamayı denetliyoruz. Sökülen parçaların, yeni bina tamamlanana kadar güvenli şekilde depolanmasını sağlıyoruz. İş bitiminde ilgililerden rapor alıyor, ardından hem Afet Müdürlüğü’ne yıkım işlemlerinin devamı için hem de Proje Tasdik Bürosu’na yeni yapının projesine işlenmesi için gerekli bildirimleri yapıyoruz.”
ÇOK SAYIDA SANATÇININ İMZASI VAR
Kadıköy’ün yıllarca sanata, sanatçıya ev sahipliği yaptığını söyleyen Kantar, “İlgi Adalan, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Cevdet Altuğ vb. birçok sanatçının eserlerinin sokaklarımızda sergileniyor olması tabii ki Kadıköy’ün hem renkli hem de özgürlükçü kimliğini ortaya koyuyor.” dedi. Süslemelerin kendi parselinde ya da uygun şekilde taşınabileceği bir sergileme alanında yaşatılmasının, kent belleği açısından çok önemli olduğunu söyleyen Kantar, bu uygulamanın öncü bir koruma yaklaşımı yaratarak, diğer kentler için dikkat çekici bir örnek oluşturacağını da ekledi.