Sovyet gazozu ‘Gaz Voda’ Moda’da
19. yüzyılda Coca-Cola’ya rakip olarak üretilen ‘Sovyet kola’sı ‘Gaz Voda’, 21. yüzyıla taşındı. Bu retro gazozu Kadıköy’deki dükkanında sunan Syuzana Askarova, “Amacımız Sovyet kültürünü yansıtmak” diyor
Moda’nın ara sokaklarından birinde; içinde renkli sıvıların olduğu büyük cam haznelerin, tavandan ters sarkan bir ışıklı Noel ağacının, duvardaki Lenin, Stalin, Putin, Boris Yeltsin, Gorbaçov ve bir ayının resimlerinin olduğu küçük bir dükkandayız. Bu mekanın ve içimdekileri Syuzana Su Askarova Filipets’den dinliyoruz…
- Sizi ve ailenizi tanıyalım önce.
Kazakistan doğumluyum. Bir süre orada, bir süre Rusya'da yaşadık. Annem Rus, babam yarı Gürcü yarı Ahıska Türkü ama ikisi de Sovyet insanı, yani orada büyümüşler. Sovyetler yıkılınca bir süre sonra orada yaşamak zorlaştı ekonomik açıdan. Biz de Türkiye'ye taşındık. Aslında buraya hep tatile geliyorduk yani o Antalya'ya gelen Ruslardandık. (gülüyo) İstanbul'a taşındık. İstanbul Üniversitesi Rus Dili Edebiyatı ve Amerikan Kültürü çift anadal okudum. Bir süre İstanbul'a sitesindeki dil kurslarında öğretmenlik yaptım. Uzun zaman kuyumculuk sektöründe tasarımcı ve ihracat uzmanı olarak çalıştıktan sonra, geçen Nisan ani bir kararla işi bıraktım.
- Ve burayı açtınız…
Geçen kış erkek arkadaşımla Moskova'ya tatile gitmiştik. Ona bu gazozlardan tattırmıştım. Çocukluğumun bu tatlarını Türkiye'ye taşımak fikri aklımda vardı.
- Size aşina tatlar tabi.
Evet, çocukluğumuzda bunları içiyorduk, kola fanta yoktu. Her yerde otomatlar olurdu, bozuk para atardık. Görevli kadın cam bardakla doldurur verirdi. Biz içerdik, sonra bardağı sudan geçirip tekrar yerine koyardı. Böyle bir ritüeli vardı.
- Peki hala Rusya’da Gaz Voda var mı?
Rusya'da küçük şehirlerde bulabilirsiniz, Moskova’da da nostaljik tat olarak sunuluyor. Gürcistan'da daha yaygın hala. Zaten orayı çıkış yeri.
- A evet ilginç bir çıkış hikayesi var. Paylaşır mısınız?
Zamanında ABD, Sovyetlere Coca Cola gönderiyor. Çok seviliyor ama o zamanlar Sovyetler'de dışarıdan bir şey satılamıyordu. O nedenle buna benzer bir içecek üretiliyor, adında da Gaz Voda diyorlar. Yani kolaya rakip doğmuş.
- Kelime anlamı nedir? Özel isim mi marka mı Gaz Voda?
Türkiye için marka ismi ama aslında kelime anlamı Rusça'da gazlı su demek. Yani biz gazlı içeceklere gaz voda deriz. Şöyle örnek vereyim bu, ayranı alıp İngiltere'de marka yapmak gibi.
- Peki sizde ne tür Gaz Voda’lar var? Ziyaretçiler ne gibi yerel tatları bulabiliyorlar burada?
Üzüm, vanilya, armut, berberis, limon-dağ çileği ve tarhun otu olmak üzere 6 çeşit. Bunları ziyaretçimizin gözü önünde yapıyoruz. Siz seçiyorsunuz. Biz de bardağa şurubu ve gazlı suyu koyup karıştırarak ikram ediyoruz.
- Bunların özel formülü var mı?
Gaz Voda’nın şuruplarının özel bir formülü var tabii, onu uyguluyoruz. Bu işe ilk başladığımızda şuruplar Moskova'dan geliyordu. Ama ithalat ihracat problemleri sebebiyle artık alamıyoruz oradan, biz de burada üretiyoruz. Aynı tadı yakalamak için epey uğraştık. İlk kez deneyecekler farkı fark etmeyecekti belki ama ben bilecektim, içime sinmezdi. Keza Rus konuklarımız da fark ederdi değişikliği. Eğer aynı tadı tutturamasaydık oradan getirmeye devam edecektik bir şekilde.
- Bizzat burada mı üretiyorsunuz?
Burası ufak bir yer olduğu için üretim yapamıyoruz. Farklı yerlerden geliyor. Gazozları koyduğumuz cam hazinelerimiz Tekirdağ'da imla ediliyor. Mesela şuruplar, pasata ve tatlılar Karaköy'de günlük üretilip, Kadıköy’e geliyor. Ayrıca kaşa (irmik-bal-tereyağı), mantılar vareniki (lor ve patates), pelmeni (kıymalı) ve Medovik tatlısı gibi yerel lezzetlerimiz var.
- Bu minikcik mekanda bir Sovyet havası esiyor.
Aslında burada gazoz, vitrin ürünü gibi. Tabii ki herkesin ilgisini çekiyor, tadı güzel ama benim asıl amacım Sovyet kültürünün az da olsa yaşanabileceği bir yer olması. Türkiye'de, İstanbul'da konseptli mekan pek yok. Kahveciler, kafeler çok ama hep birbirinin benzeri.
- Birisi internette şaka yollu “Bu gazozlardan içen sosyalist oluyormuş, Yoldaş Stalin diye bağırarak çıkıyormuş dükkandan” diye yazmış. Cidden, hiç tepki aldınız mı?
Geçenlerde bir çift geldi. Kız çok hevesliydi denemeye. Erkek, pek öyle değildi. ‘Bana Türk işi çay verin’ dedi. Sonra sevgilisi pasta tattırmaya çalıştı, ‘Ben komünist pastası yemem! diyerek reddetti… Bazen sosyal medyadan da yazan oluyor, ‘komünizmi övüyorsunuz’ ya da ‘Sovyetler komünistti, siz onun adını lekeliyorsunuz ticaret yaparak. Neden bedava dağıtmıyorsunuz?!’ diyenler…
Oysa bizim amacımız sadece bir kültürü insanlara yaşatmak, göstermek. Sovyetler denilince insanın aklına önce komünizm geliyor ama bu kültür sadece Rusya'yı değil, Gürcistan, Ermenistan, Kazakistan gibi ülkeleri de kapsıyor.
- Peki buraya gelenler kimler mesela?
Yerli misafirler kadar yabancı misafirlerimiz de oluyor. Kadıköy'de yaşayan çok Rus varmış mesela, bilmiyordum. Tabii sadece Ruslar değil, demin dediğim gibi Kazakistanlı, Gürcistanlı yani o coğrafyadan gelenler… Türklerin de ilgisini çekiyor. Ukrayna'da Gürcistan'da filan tatmış olanlar da tekrar içmeye geliyor. Hiç bilmeyip denemeye gelenler de çok. Onlar için 6 çeşit gazoz ve kvas (alkolsüz, mayalı içecek) içeren bir deneme tepsimiz var.
Gaz Voda’yı açmak için neden Kadıköy/Moda’yı seçtiniz?
Açıkçası bu konsept Türkiye için biraz riskli gibi de geliyordu ki az önce anlattım burada bile tepkiyle karşılaşmadık değil. Ama genel olarak burada olmaktan memnunuz.Ben Yeşilköy’de yaşıyorum. Orayı çok seviyorum ama sakin, insan sirkülasyonu az bir semt. Kadıköy ise önceden beri gezmek için tercih ettiğim bir yer. Çok seviyorum burayı. Şimdi vaktimin çoğu burada geçiriyorum. Kadıköy insanların açık görüşlü olduğu, yeniliğe hevesli, farklı fikirlere açık bir yer.
- Peki son olarak şunu sorayım. Tezgahta ‘13 Ocak’ta bekleriz” yazısı dikkatimi çekti. Ne var o tarihte?
Burada Rusların tüm özel günlerini kutlamayı planlıyorum. Ruslar önceden mensup oldukları çok tanrılı din zamanında farklı bir takvim kullanıyorlardı. Sonradan Hristiyanlık benimsenince takvim de değişti elbette. Ama o eski takvime göre o kutlanan yılbaşı geleneğinden hiç vazgeçmediler. 13 Ocak’ı 14’ üne bağlayan gece yeniyıl kutlanır. Amaç pahalı hediyeler almak değil bolluk bereketi arttırmaktır. Çocuklar, tıpkı Cadılar Bayramı gibi ellerinde poşetlerle şarkılar söyleyerek ev ev gezerler. Açılan kapılardan içeri bereketin simgesi olarak pirinç atarlar. Evsahipleri de çocukların poşetlerine pirinç, şeker, çikolata, mandalina gibi yiyecekler koyarlar. Biz de Gaz Voda’da 13 Ocak’ta bir kutlama yapacağız.
www.gazvodatr.com (Neşe Sokak 2C / Moda Tek büfe karşı sokağı)