Tarihte ilginç vakıflar
Osmanlı’da, “güzel yazı öğretmek”, “duvar yazılarını silmek”, “soğuk su dağıtmak”, “doktorların güzel huylu olmasını sağlamaya çalışmak”, “insanlara boğazda temiz hava aldırmak” için ilginç vakıflar kurulduğunu biliyor muydunuz?
Osmanlı’dan günümüze yüzlerce vakıf kuruldu. Bunlar arasında çocukları okutmak, yol, köprü, cami yapmak, çevreyi korumak gibi amaçları olan vakıflar olsa da oldukça ilginç amaçları olan vakıflar da vardı.
Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılan “Tarihteki ilginç vakıflar” araştırmasına göre bu vakıflardan kimi leylekleri tedavi ediyor, kimi meyve dağıtıyordu. İşte o ilginç vakıflardan bazıları:
Güzel Yazı Öğreten Vakıf: İstanbul’da Mustafa Efendi Vakfı tarafından kurulan vakıf senedinde “Söz konusu hatta muallimler tarafından talebelere asgari haftada iki gün güzel yazı (hüsn-ü hat) dersi verilecek; hocalarına günlük on akçe ödenecek” yazıyordu.
Yaz Günlerinde Soğuk Su Dağıtan Vakıf: 1571 yıllarında İstanbul’da kurulan vakıf her sene dört ay sıcak yaz günlerinde buzlu ve karlı soğuk su dağıtıyordu.
Halkın ve Yolcuların Hayvanlarını Sulayan Vakıf: 1544 yılında Aydın Tire’de kurulan vakıf senedinde “ol iki çeşmenin ayağında gelen giden halkın ve yolcuların davarlarını sulamak için taştan ahır konulmuştur ve duvar aşırısında iki havuz yapılmıştır” yazıyordu. Vakıf senedine göre belirtilen arazinin sınırları dahilinde yapılan çeşmelerden gelen geçen yolcuların hayvanları sulanıyordu.
Tohum Saklayan Vakıf: İstanbul’da Çatalca’nın hatırı sayılır çiftçilerinden biri olan Cedid Hüseyin tarafından kurulan vakıf cins tohum saklıyordu.
Güvercinhane Yaptıran Vakıf: 1707 yılında Bursa’da Mehmed Bin İbrahim Bey tarafından kurulan vakıf, bağışlanan geliriyle diğer hizmetlerin yanı sıra güvercinhane yaptırıp bakımının yapılmasını da şart koşuyor.
Kitapları Tamir Eden Vakıf: 1860 yılında Kastamonu’da kuruldu. Ahmet Ziyaüddin Efendi ve talebeleri yıpranmış, cildi bozulmuş kitapların tamir ve bakımını yapıyordu. Bu vakıf sayesinde binlerce kitap günümüze kadar ulaştı.
Meyve Yediren Vakıf: 1594 yılında İznik'te Mehmed Kethüda Bey tarafından kuruldu. Mehmed Kethüda Bey’in bağında meyve yetiştiriliyor ve bu meyveler düzenli olarak çocuklara dağıtılıyordu.
Leylekleri Koruyan Vakıf: İzmir’in Ödemiş ilçesinde kurulan vakfın senedinde, Yeni Cami civarındaki leyleklerin beslenmesi ve korunması için senede yüz kuruş ayrılması şartı koşulmuştu.
Boğaz’da Temiz Hava Aldıran Vakıf: 1730 yılında Hacı Nureddin Ağa Bebek civarına bir köşk, bir liman ve bir çeşme yaptırıp vakfiyesine de “Buraya gelen insanlar burada konaklayıp Boğaz havası alsınlar. Boğaz’ın güzelliklerini seyrederek dinlensinler” yazdırmış.
Araştırmada yer alan ilginç diğer vakıflardan bazıları ise şöyle: Su Kuyusu Açtıran Vakıf, Helva Dağıtan Vakıf, Göl Temizleyen Vakıf, Doktorların Güzel Huylu Olmasını İsteyen Vakıf, Helalleşme Vakfı, Nehir Kenarlarına Söğüt Diken Vakıf, İflas Eden Tüccarlara Yardım Eden Vakıf.