YELDEĞİRMENİ CANLANIYOR!
Kadıköy’ün en eski ve tarihi bölgesi Yeldeğirmeni, diğer adıyla Rasimpaşa Mahallesi, alt yapı ve üst yapı çalışmalarıyla yenileniyor.
Denize inen dik yokuşları, kâgir ve ahşap binaları, Kadıköy’ün ilk apartmanları olma unvanına sahip Yahudi vatandaşların yaptırdığı geniş cepheli ve oymalı yüksek binaları, kiliseleri, sinegogları, camileri, süpermarketlere karşı varolma savaşı veren küçük esnafıyla tam bir mahalle kültürünün yaşatıldığı yerdir Yeldeğirmeni. Haydarpaşa Limanı’ndan Hasanpaşa’ya, Rıhtımdan Moda’ya kadar uzanan geniş bir alanda bulunan bu bölge, Kadıköy’ün en merkezi yerlerinden biri olmasına rağmen, bir kenarda unutulmasının bedeli olarak bir taraftan yeni yapılan yüksek binalarla adım adım değişirken bir taraftan da kaderinin değişmesini bekledi bugüne kadar. Ve sonunda Yeldeğirmeni’nin günümüze kadar gelen tarihi dokusu ve kendine özgü mahalle kimliğinin korunması ve yaşatılması için Kadıköy Belediyesi ve ÇEKÜL Vakfı ortaklığı ile Ağustos 2010’da “Yeldeğirmeni/Rasimpaşa Mahalle Canlandırma Projesi”ne başlandı.
Yeldeğirmeni’ni içinde yaşayan insanlarla birlikte ele alan Mahalle Canlandırma Projesi; sosyal, ekonomik ve fiziki anlamda daha sağlıklı ve yaşanabilir bir kent parçası yaratmayı amaçlıyor. Her aşamasında, Yeldeğirmeni’nin sorunlarını ve ihtiyaçlarını en iyi gözlemleyen mahalle halkı ile birlikte yürütülecek olan proje, sürdürülebilir bir canlanmayı hedefliyor.
Yeldeğirmeni’nin alt yapısının yenilenmesi, tarihi eserlerin korunması ve işlevlendirilmesi, kamusal alanlar yaratılması, cephe düzenlemelerinin yapılması gibi fiziki projelerin yanı sıra; mahalle halkının mahalle için sorumluluk alacağı mahalle örgütlenmesinin kurulması, esnaf birliğinin oluşturulması, etkinlik ve atölye çalışmaları yapılması gibi sosyal projeler canlandırma kapsamında hayata geçiriliyor.
İLK İŞ MAHALLEEVİ SONRA KARAKOLHANE CADDESİ
Hemen hemen her sokağında Tabiat ve Kültür Varlıkları’na kayıtlı tarihi bina veya eser bulunan Yeldeğirmeni, bu nedenle aynı zamanda bir sit alanı. Yani buralarda yapılacak en ufak bir çalışma için bile Anıtlar Kurulu’ndan onay ve izin almak gerekiyor. Ancak Kadıköy Belediyesi sit alanı içinde olmayan bazı sokaklarda alt yapı çalışmalarını bitirdi bile. Bu kapsamda çalışmalarını yürüten Kadıköy Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü, Yurttaş, Celal Muhtar, Yeşilay Sokaklarını tamamen yenilerken, Uzunhafız ve Duatepe Sokağı’ndaki çalışmalar devam ediyor. Proje kapsamında gerçekleştirilen bir diğer önemli adım da Rasimpaşa Mahalleevi’nin açılmış olması. Uzunhafız Sokak’ın köşesinde bulunan tarihi bir binayı kiralayıp restore eden Kadıköy Belediyesi, içinde Çocuk Koruyucu Ruh Sağlığı Merkezi, Cemal Süreya Çocuk Eğitim Merkezi, Rasimpaşa Gönüllüleri Ofisi ve Yeldeğirmeni Proje Ofisi’nin yer aldığı binayı mahallelinin hizmetine açtı. Rasimpaşa Hizmet Birimleri içinde yer alan proje ofisindeki görevliler, mahallelinin projeyle ilgili tüm sorularını yanıtlıyor. Projenin bundan sonraki adımı ise Yeldeğirmeni’nin çarşısı olarak bilinen Karakolhane Caddesi’nin yenilenmesi.
‘HALKI ÇALIŞTAYLARLA BİLGİLENDİRECEĞİZ’
Kadıköy Belediyesi Plan ve Proje Müdür Yardımcısı Şule Saydam Yeldeğirmeni/Rasimpaşa Canlandırma Projesi ile ilgili olarak şu bilgileri veriyor:
“Yeldeğirmeni Projesi birçok alt proje ile yürütülüyor. Hepsi bir sırayı takip etmek durumunda. Örneğin İskele Sokak’ı ‘kültür aksı’ olarak yenilemek ve yayalaştırmak istiyoruz. Karakolhane Caddesi’ne tüm altyapısının yenilenerek binaların cephelerinin boyanmasıyla yeni bir çehre kazandırma projemiz var. Ancak tüm bu projeler alınacak onaya bağlı. Bazı caddelerin yayalaştırılması için İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Müdürlüğü’nden onay alacağız. Tarihi binalar için ise Anıtlar Kurulu’ndan proje onayı almamız gerekiyor. Bunlar bizi çok engellemese de bir süreç gerektiren işler. Yine bina içlerindeki bahçeleri Belediye olarak düzenleme projemiz ise mahalle halkının izniyle olacak. Karakolhane Caddesi ilk başlayacak projemiz. Fen İşleri Müdürlüğümüz ihale işlemlerinin ardından 2-3 ay içerisinde alt yapı çalışmalarına başlayacak. Bununla eş zamanlı olarak cephelerin iyileştirilmesine başlanacak. Marshall Boya da tüm cephelerin boyanması için sponsor oldu. Bunları bir bildirimle değil çalıştaylar aracılığıyla halka anlatacağız. Restorasyon gerektiren özel mülkiyetler içinse mülk sahiplerini Belediye olarak İl Özel İdaresi’nin fonlarına yönlendiriyoruz. Tabi bunlar kısa sürede olacak işler değil. Yasal süreçler ve tanıtım faaliyetleri uzunca bir süreç alabilir ancak belediye olarak önceliğimiz bu proje. Hızla bu işe giriştik ve aşama aşama bu projeyi tamamlayacağız.”
‘YELDEĞİRMENİ’NİN POZİSYONU ÖNÜMÜZDEKİ 10 YIL İÇİNDE ÇOK DEĞİŞECEK’
Oldukça kapsamlı bir proje olan “Yeldeğirmeni/Rasimpaşa Mahallesi Canlandırma Projesi”, uzun bir süreçte tamamlanacak olsa da, bulunduğu yer açısından önemli bir pozisyonda yer alan semtin korunması için büyük önem taşıyor. ÇEKÜL Vakfı temsilcisi Alp Ulusoy da bu duruma dikkat çekiyor:
“Şu anda Yeldeğirmeni, Kadıköy’ün en merkezi yerlerinden biri olmasına rağmen çıkmaz sokak gibi. Biraz kenarda kalmış bir yer. Ama önümüzdeki 10 yıl içinde pozisyonu çok değişecek bir yer aslında. Burada büyük kentsel projeler söz konusu; Marmaray Projesi, Anadolu Ray Projesi, Haydarpaşa Projesi, Üsküdar’a bağlanacak olan Rıhtım Projesi. Bütün bunlar biraraya geldiği zaman Yeldeğirmeni’nin kent içindeki pozisyonu çok değişecek. Çok hızlı bir şekilde değişime uğrayacak. Ancak bu değişimin halka ve mahalleye zarar verecek şekilde olması tehlikesi var. Bunun için 10 yıl öncesinden yani bugünden belli kararlar alınmalı ki orası sosyal ve ekonomik olarak kendi ayakları üstünde durabilen, kendi kimliğini koruyan bir yer olsun. Biz ÇEKÜL Vakfı olarak daha önce de bu tür projelere imza attık. Daha önce Kadıköy Belediyesi ile birlikte Tarihi Çarşı’da bir proje yapmıştık. Bizim için bu projede önemli olan çarşı ve mahalle ilişkisi. “Çarşı Koruma Projesi”nin devamı olarak ÇEKÜL’ün Yeldeğirmeni Projesi’nde yer alması, çarşı ve mahalle ilişkisini kurabilmek için. Liman, çarşı ve mahalle üçgenini korumak ve bu koruma projesini İstanbul’a uygulamak hedefindeyiz.”
“Yeldeğirmeni / Rasimpaşa Mahallesi Canlandırma Projesi” ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için;
Rasimpaşa Mahalle Evi: Karakolhane Cad. No:39 Rasimpaşa / Kadıköy
Tel: (0216) 414 67 15
Kadıköy Belediyesi Plan Proje Müd.
Hasanpaşa Mah. FahrettinKerim Gökay Cad. No:2 Kadıköy
Tel : (0216) 542 50 00 Dâhili: 1491–1449
SELAMİ ÖZTÜRK: ‘BUGÜNE KADAR YAPTIĞIMIZ EN BÜYÜK PROJE’
Kadıköy Belediye Başkanı Selami Öztürk, “Yeldeğirmeni/Rasimpaşa Mahallesi Canlandırma Projesi”nin bugüne kadar bölgede yapılmış en büyük proje olduğunu söylüyor:
“Yeldeğirmeni Canlandırma Projesi, Kadıköylülerin bugüne kadar yapmış olduğu projelerin en büyüğü ve en komplikesi olacak. Çünkü Kadıköy’ün en tarihi bölgesi ve 300’e yakın taş evi ve hemen hemen her sokağında, caddesinde Tabiat ve Kültür Varlıkları’na kayıtlı eski eseri bulunan bir mahalle. Bu bölge alt yapısıyla, kaldırımlarıyla, binalarıyla, Tabiat ve Kültür Varlıkları’na kayıtlı olan eski eserlerle birlikte yenilenecek. Yaklaşık 3,5 yıla yakın bir zamandır ÇEKÜL Vakfı ile çalışmalarımız devam ediyor. Önümüzdeki 3 yıllık bir süreç içerisinde Yeldeğirmeni bölgesi hem alt yapısı hem de üst yapısıyla tamamen yenilenmiş olacak. İtalya’nın Siena kenti vardır; kaldırımları olmayan, duvardan duvara taş yolları olan tarihi bir kenttir. Ben Yeldeğirmeni’ni Siena’ya benzetiyorum. Yeldeğirmeni de Kadıköy’ün tarihi bölgesi. Sonuçta Yeldeğirmeni hem gerçek kimliğine kavuşmuş olacak hem de Kadıköy’ün dışarıdan turist çeken, en çok gezilen ve görülen mahallesi haline gelecek.”
11 ALT PROJE VAR
Yeldeğirmeni Projesi 11 alt projeden oluşuyor. İşte bu projeler:
1. Alt yapı Rehabilitasyonu:
Yeldeğirmeni’nin fiziksel eskimeye maruz kalmış sokak ve caddelerinin, mahallenin tarihi kimliğine de saygı gösterilerek yenilenmesini amaçlayan proje ile sokakların döşeme taşlarının ve alt yapılarının yenilenmesi, kaldırımların ve geniş çekme mesafeli parsellerin uygulanması, kentsel dokuya uygun aydınlatma elemanları ve sokak mobilyalarının yerleştirilmesi hedefleniyor. Sit alanı dışında kalan sokaklarda yenileme çalışması sürerken sit alanı içindeki sokaklar henüz proje aşamasında.
2. Ayrılık Çeşmesi ve Namazgâhı Restorasyonu:
Kadıköy’ün en eski eserlerinden olan ve günümüzde Marmaray metro hattı çalışmasından dolayı yok olma tehlikesindeki Ayrılık Çeşmesi’nin, Marmaray projesi de göz önünde bulunarak korunması hedefleniyor. Metro projesi tamamlandıktan sonra çeşme ve namazgâhının restorasyonuna başlanacak. 3. Cephe Rehabilitasyonu:
Yeldeğirmeni sit alanı içerisinde kalan alanda binaların kentsel tasarım ilkeleri doğrultusunda ele alınarak yenilenmesi, şehircilik, mimarlık ve kent estetiği açısından güzel bir görünüme kavuşması için; cephe yenilemesi, ilan-reklam tabelaları ve tanıtım panolarının belli standartlarda uygulanması ve her binaya uygun renk kodlaması verilerek binaların aykırı cephe uygulamalarından kurtarılması projenin kapsamını oluşturuyor. Bu amaçla ilke kararları alındı, Marshall Boya ile protokol imzalandı ve restorasyon bilgilendirme programı başladı.
4. İskele Sokak Kültür Aksı:
İskele Sokak yayalaştırılırken, Kemal Atatürk Lisesi içinde bulunan Fransız Kilisesi restore edilerek kültür merkezi yapılacak, Ladikli Ahmet Ağa Çeşmesi ve Ahmet Haşim evi restore edilerek kamulaştırılacak, Rasimpaşa Camii’nin karşısındaki boş alana ise mahalle parkı olarak yeniden işlev kazandırılacak.
5. Karakolhane Caddesi Canlandırma Aksı:
Bu proje ile Karakolhane Caddesi’nin alt yapısının kentsel koruma ilkeleri gözetilerek yenilenmesi, aks üzerindeki otopark ve trafik akış sistematiğinin düzenlenmesi, cadde üzerinde esnaf örgütlenmesi ve dayanışmasının teşvik edilmesi, Halit Ağa Caddesi ile bağlantısının tekrar ele alınması, cadde üzerinde cephe düzenlemeleri yapılması hedefleniyor. Proje şu an ihale aşamasında ve inşaat yaz aylarında başlayacak.
6. Kültür Evi:
Kemal Atatürk Lisesi’nin yanında bulunan ve günümüzde işlevini tamamıyla yitirmiş olan, Es Eglisia Du Rosaire Fransız Kilisesi’nin mahalli ölçekte bir kültür evi olarak Yeldeğirmeni’ne kazandırılması hedeflenen proje, ağır fiziksel yıpranma içindeki anıtsal binayı korumayı amaçlıyor. Kadıköy Belediyesi kiliseyi satın aldı, restorasyon projesinin çizilmesi için ihale edildi.
7. Ladikli Ahmetağa Çeşmesi ve Namazgahı Restorasyonu:
Rıhtım Cad. ve İskele sokağın kesiştiği köşede bulunan, 1793 yılında III. Selim’in Çuhada Ağası Ladikli Ahmet tarafından yaptırılmış olan çeşme ve etrafındaki namazgâhın restore edilmesi ve alanın İskele Sokak, Rıhtım aksı ve Haydarpaşa arasındaki sürekliliği sağlayacak şekilde tanımlı hale getirilmesi hedefleniyor. Henüz proje aşamasında.
8. Mahalle Parkı:
İskele sokağının sonunda, Rasimpaşa Camii karşısında bulunan atıl alan Mahalle Parkı olarak düzenlenecek. Uygulama için Rasimpaşa Camii restorasyonunun bitmesi bekleniyor.
9. Meydan Düzenlemeleri:
Bu projeyle Halit Ağa Caddesi- Karakolhane Caddesi kesişiminde trafik akışı düzenlenecek ve Karakolhane Caddesinin yaya bağlantısını güçlendirecek bir meydan tasarlanacak.
Karakolhane Cad. üzerinde ara odak noktaları yaratılması için İzzettin ve İskele Sokak üzerindeki 4 meydanda mahalle içi kent mekânları oluşturulacak.
10. Nüzhet Efendi Aksında Yeşil Alan Düzenlemesi:
Bu projeyle Söğütlüçeşme Caddesi ve Nüzhet Efendi Sokağın çakıştığı noktada, Osman Ağa Camiinin karşısında kalan yeşil alanın düzenlenmesi ve tarihi çarşı ile kentsel bağlantı oluşturulması hedefleniyor. Henüz proje aşamasında.
11. Yeşil Avlular:
Yeldeğirmeni’ndeki mevcut yeşil alanların büyük bölümü, parsellerin ortasında planlamadan doğan boşluklarda ve iç avlularda bulunuyor. Proje, bu yeşil alanların ada içinde bulunan binalar tarafından kullanılacak ortak mekânlara dönüştürülmesi, bu sayede yaşayanlar için yarı kamusal bahçeler oluşturularak, sosyal paylaşıma olanak sağlayan, mahalle kimliğiyle örtüşen mekanlar yaratılmasını hedefliyor. Bu kapsamda, mülkiyeti bölünmüş durumda olan ve girişleri zemin katlarda olan iç bahçeler, belediyenin imkanları dahilinde düzenlenecek, kent mobilyası, tohum ve fidan sağlanacak. Şu anda pilot alanda yapılacak düzenleme için uzlaşma toplantıları yapılıyor.
Semra ÇELEBİ