“Yerel medya gelişmeye açık bir alan”
Türkiye’de gazetecilik sıkıntılı bir dönemden geçiyor ve gazeteciliğin geleceği büyük soru işaretleri barındırıyor. Üsküdar Üniversitesi Yeni Medya ve Gazetecilik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Süleyman İrvan ile yerel medyayı ve önündeki engelleri konuştuk
Gazeteciliğin var olduğu andan itibaren yerel medya, haberin en güçlü kaynaklarından biri olageldi. Özellikle Batı’da yaygın bir şekilde tercih edilen yerel medya, Türkiye’de gereken ilgiyi göremiyor. Nedenlerini ve yerel medyanın önemini Prof. Dr. Süleyman İrvan ile konuştuk.
- Genel bir soruyla başlamak istiyorum. Yerel medyanın gazetecilik açısından önemi nedir?
Yerel medya Batı ülkelerinde genellikle ulusal medyada çalışmaya başlamadan önce deneyim kazanma mecrası olarak görülüyor. Özellikle ABD’de gazetecilerin çoğu yerel medyada çalışmaya, kendilerini orada göstermeye çalışıyorlar. Başarı kazandıkça da ulusal medyanın dikkatini çekiyorlar. Yerel medya Türkiye’de de birçok gazeteci için başlangıç yeridir. Bir kere yerel medyada az sayıda muhabir olduğu için çalışan muhabirlerin farklı gazetecilik deneyimleri yaşamaları daha kolay, editörlük bile yapabilirler kısa süre içinde.
- Yerel medya, çalışan gazetecilere ne gibi avantajlar sağlıyor sizce?
Yerel medyanın en büyük sorunu aslında sabit bir okur kitlesi olmamasında, keşke olsaydı. Yerel gazetelerin en büyük müşterisi valiliktir, belediyedir, resmi kurumlardır, halk pek yoktur. Yerel medyanın asıl sorunu da budur. Oysa yerel demokrasinin yerleşmesi açısından, yerel sorunların aşağıdan yukarıya taşınması açısından yerel medya çok önemli işlevler görebilir.
“EKONOMİK SORUNLARI AŞABİLİRSE…”
- Yerel medya deyince akla gelen ilk yer ABD’dir. Türkiye’de yerel medyanın yükseldiği zamanlar oldu mu? Aklınıza gelen örnekler var mı?
Türkiye’de yerel medya özellikle Kurtuluş Savaşı sürecinde çok önemli bir rol oynadı. Bu süreçte birçok yerel gazete, Kurtuluş Savaşı’na destek olmak için yayın hayatına başladı. Ardından Demokrat Parti döneminde yerel gazete sayısında patlama yaşandı. 2000’lerden sonra ise yerel internet medyasının geliştiğini görüyoruz. Elimde herhangi bir istatistik yok ama çok sayıda yerel internet gazetesinin yayın yaptığını biliyoruz. Basılı gazetelerin internet versiyonlarını da hesaba katarsak binlerce yerel internet gazetesinin varlığından söz edebiliriz. Ancak bunların ne kadarının gerçekten gazetecilik yaptığını söyleyecek veri yok elimizde maalesef.
- Journo’da, gazetecilik mezunlarının gittikçe yerel medyaya yöneldiği yazılmıştı. Böyle bir durum var mı sizce?
Yerel medya gelişmeye açık bir alan. Mevcut durumda çalışan muhabir sayılarını göz önüne alırsak, eğer yerel medya ekonomik sorunlarını aşabilirse çok sayıda muhabir istihdam edecek duruma gelebilir. Ancak TÜİK istatistikleri gazetecilik mezunlarının yerel medyada istihdamında ciddi bir artış olduğunu göstermiyor.
“DAHA FAZLA BASKI VAR”
- Yerel medyada gazetecilik yapanların en büyük sıkıntıları neler?
Elbette düşük maaşlar önemli bir engel olarak duruyor. Öte yandan, yerel düzeyde gazetecilik yapmanın başka zorlukları da var. Gazeteler haber kaynağı olarak genelde yerel otoritelere dayandığı için eleştirel haberler yapmaları pek mümkün olamıyor. Yerel düzeyde muhabirlik yapanlar üzerinde daha fazla baskı olduğunu düşünüyorum. Bir başka sorun da az sayıda muhabir olması nedeniyle iş yüklerinin çok fazla oluşu. Her gün çok sayıda haberi yapmak durumunda kalan muhabirler haberlerini daha özenli hazırlayacak zamanı bulamıyorlar, bu durum da yüzeysel ve özensiz haberlerin kolayca yayımlanmasıyla sonuçlanıyor.
- Yerel medyanın gelişmesinin önündeki engeller neler?
Yerel medyanın en büyük sorunu sürdürülebilir bir ekonomik yapı kuramaması. Ne yeterince reklam alabiliyor ne de yeterince satış yapabiliyor, kıt kanaat geçinen bir medyanın gelişmesi mümkün değildir. Çıkış yolu okur sayısını artırmaktan geçiyor. Örneğin ABD’de yüksek lisans yaptığım şehirde yayımlanan yerel gazetenin tirajı 30 bindi, oysa görece küçük bir şehirdi. Bizde de yerel gazeteler halkı daha fazla dâhil ederek tirajlarını artırabilir, yurttaş odaklı gazeteciliğe yönelebilir ve yerel sorunların çözümünde rol oynayabilir.
“ÖNCELİKLE DAHA İYİ İÇERİK ÜRETMELİ”
- Sosyal medyayı aktif kullanan bir yerel gazete daha görünür hale gelerek büyüyebilir mi?
Temel sorun, interneti ya da sosyal medyayı daha iyi kullanmak değil, daha iyi içerik üretememektir. Elbette internetin ve sosyal medyanın etkin kullanımı da önemli, ama önce paylaşacak içerik lazım. Eğer paylaşacak doğru dürüst içeriğiniz yoksa, yapabileceğiniz tek şey tık haberciliği gibi sorunlu yollara başvurmak olacaktır, ki onun da yerel medyayı götürebileceği bir yer yok.
- Gazete Kadıköy’ü takip ediyor musunuz?
Gazete Kadıköy’ün internet versiyonu güzel. Özgün içerik üretiyor, ancak internetin imkanlarından pek yararlanmıyor. Örneğin bir film yazısında pekâlâ filmin fragmanı da yayımlanabilir. Veri gazeteciliği, grafiklerle haber aktarma gibi yeni habercilik uygulamalarına yönelebilir. Verilecek linklerle haberleri zenginleştirebilir. Daha iyisini yapmak mümkün.