Yeşilçam’ın oyuncak kahramanları
Tasarımcı Burak Ersöz, pandemi döneminde hayata geçirdiği Kilink Custom projesiyle Yeşilçam’ın kült filmlerindeki kahramanların oyuncaklarını yapıyor. Ersöz ile Yeşilçam figürleri ve Kilink Custom üzerine konuştuk
Burak Ersöz, Kadıköy’de yaşayan bir tasarımcı ve Yeşilçam aşığı. 1960’lı,1970’li ve 1980’li yıllarda çekilen, bir süre sonra sinemada kült haline gelen Dünyayı Kurtaran Adam, Gulyabani, Kilink İstanbul’da gibi filmleri defalarca izleyen Ersöz, pandemi döneminde “Dünyayı Kurtaran Adam filminin oyuncağı olsa nasıl olur?” sorusunun cevabını ararken Kilink Custom projesini hayata geçirdi. Ersöz ile sevdiği filmleri ve bu filmler için yaptığı oyuncakları konuştuk. Ersöz, “Yeşilçam; yönetmeniyle, oyuncusuyla, asistanıyla, figüranıyla bizim en büyük değerlerimizden biridir ve her zaman özeldir.” diyor.
-Burak Ersöz kimdir?
Ankara'da doğdum, Kadıköy'de yaşıyorum. İlkokuldan itibaren güzel sanatlara sevdalıydım. Derslerim pek iyi değildi fakat boyalarla, resim defterleriyle hep içli dışlı oldum. Pera Güzel Sanatlar Lisesi ve ardından Kocaeli Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi grafik tasarım bölümünde eğitimlerimi tamamladım. 15 senelik profesyonel iş hayatım süresince global ve butik reklam ajanslarında sanat yönetmeni pozisyonunda çalıştım. Bu süreçte birçok firmanın kurumsal kimliklerini ve görsel dünyasını oluşturdum. Aynı zamanda basılı yayınlar için vinyetler ve illüstrasyon çalışmaları yaptım. Bazı işlerimle karma sergilere katıldım. Bugün Karbon Tasarım ofisinde sanat yönetmeni olarak çalışmaya devam ediyorum. Sanatı, sinemayı, eski eşyaları, koleksiyonluk ürünleri ve koleksiyonerlik konusunda araştırmalar yapmayı seviyorum.
- Kilink Custom projesi nasıl oluştu? Bir anda mı karar verdiniz?
Pandeminin ilk zamanları maalesef herkes gibi benim için de çoğu iş durma noktasına geldi. Normalde aktif bir insanım. Yoğun iş temposuna da ayrıca alışkınım fakat haftalarca eve kapandığımız belirsizlik içinde ki o dönemler içime döndüğüm ve açıkçası benim için aşırı yavaş geçen bir süreci tetikledi. Fakat bu sürecin artılarını kullanmak; yani araştırma yapmak, düşünmek ve kendimi geliştirmek için daha çok zamanım ve fırsatım oldu. Kilink Custom, koleksiyonerlere yönelik, sınırlı sayıda el yapımı figürler üreten ve projelendiren bir marka olarak pandemi sürecinde doğdu diyebilirim.
Dünyayı Kurtaran Adam filmini çok seviyorum. Bu kadar sevdiğim bir filmi artık dinlemenin ve izlemenin yetmediği bir noktadaydım ve "Bir figürü olsa, yani 1982 yılında filmle birlikte çıkmış gibi yapsam nasıl olurdu?" dediğim bir fikir ortaya çıktı. Hemen arkasından Gulyabani figürü ve devamında bir tüm bunlara bir çatı olarak Kilink Custom projesi ortaya çıktı.
“HER ZAMAN ÖZELDİR”
-Yeşilçam’ı sizin için özel kılan şey nedir?
Mesela 1970 yapımı Seven Ne Yapmaz, Süt Kardeşler (1976), Kıskıvrak (1986), Aaahh Belinda (1986), Kilink İstanbul'da (1967) ve Dünyayı Kurtaran Adam (1982) benim izlediğim, en sevdiğim ve çalışırken arkada çoğu zaman sadece dinlediğim filmlerdir. Bunun gibi mesela Arkadaşım Şeytan (1988) kendi başına başka bir film. Bu filmler içlerinde hemen hemen bir şekilde bağ kurabileceğim enteresan dönemler, karakterler ve ortamlar barındırıyor. Mesela Kemal Sunal filmlerinde o kadar çok yan karakter var ki, Tarzan Rıfkı’da Süheyl Eğriboz’un ufacık bir süre için canlandırdığı ‘Manyak Rıfat” bence Türk sinemasının en kendine has karakterleri arasındadır. Saydığım filmlere bakarsanız Yeşilçam Sineması'nın 60’lardan 2000’lere kadar olan sürecinde; imkansızlıklarına ve düşük bütçelerle yaratılmış filmlerine rağmen, ne kadar geniş bir evrene, bir amaca ve karakter yelpazesine sahip olduğunu anlayabilirsiniz.
-Dünyayı Kurtaran Adam filminin de sizin için ayrı bir önemi ve anısı var sanırım.
Dünyayı Kurtaran Adam figürüm, Cüneyt Arkın adına yapılan bir sergide gösterildi ve Cüneyt Arkın’ın "Ellerine sağlık." diyerek imzaladığı haliyle şu an koleksiyonumun en değerli parçası ve gururla sergiliyorum. Yeşilçam yönetmeniyle, oyuncusuyla, asistanıyla, figüranıyla bizim en büyük değerlerimizden biridir ve her zaman özeldir.
“İMKANSIZLILAR İÇİNDE ÇEKİLDİLER”
-Yeşilçam’ın bilimkurgu ve fantastik alanında çok da başarılı olmadığı ifade edilir. Sizi etkileyen ne oldu?
Yeşilçam’da bilimkurgu ve fantastik filmler derseniz çok ayrı bir kapıya çıkmak gerekiyor. Yazmakla bitmez ama bu filmler imkansızlıklarla yaratılmış uzay-zaman, süper kahramanlar konularını işleyen; döneminin popüler aşk filmlerinden farklı, bambaşka bir hayal ürününün eserleriydi. Mesela Müjde Ar’ın oynadığı Vahşi Sevgili (1977) filmi hem bilim kurgu hem fantastik hem de dönemin popüler aşk filmlerinden bir karmayla denenmiş ve ortaya gerçekten inanılmaz bir film çıkmış. Bu filmin yönetmeni rahmetli Tolgay Ziyal daha önce Binbaşı Tayfun ve Kızıl Maske filmlerini de çekmiştir. Turist Ömer Uzay Yolunda'nın da “Türkler uzaya çıksa nasıl olurdu?” filmleri için bir milat olduğunu düşünüyorum. Ve Dünyayı Kurtaran Adam. Evet, Çetin İnanç'ın bu filmi çekerken “dünyanın en kötü filmini çekeceğim” diye kamera arkasına geçtiğini ben de sanmıyorum.
-O dönem sinemada çok fazla imkânın olmadığı da ifade edilir.
Evet, Çetin İnanç ve o dönem beraberindeki Yılmaz Atadeniz'in, Tunç Başaran'ın Türkiye’deki imkânsızlıklarla neleri ilk defa denediklerine ve nasıl senaryolar yazdığına da ayrıca bakmak lazım. Bu filmler hakkında genel algı dediğiniz gibi başarısızlıkları. Fakat bizde belli bir kitleye hitap etmeyi başaran, oldukça yüksek değerler gören, yurtdışında bilindiğinin aksine tam tersi saygı duyulan ve restorasyon çalışmalarının organize edildiği; illüstrasyonlarının, resimlerinin yapıldığı, güzel işlerle tekrar gündeme gelen ilham verici filmlerdir. Bu kitle sayesinde tekrar destekleniyor, araştırılıyor, yazılıyor ve unutulmayacak bir değer halinde kalmaya devam edecek.
“KOLEKSİYON FİGÜRLERİ ÜRETİYORUM”
-Çalışmalarınızı nerede ve nasıl yapıyorsunuz?
Bu soruyu ilk olarak bu işe başlamadan önce kendime sormuştum. Pandeminin başında çalışma masamın haricinde evde ufak bir masa ayarlayarak başladım. 45x45 cm'lik bir masadan bahsediyorum. Yeteceğini düşünmüştüm açıkçası. Devamında çalışma masamı da ekledim fakat o da yetmedi. Evin her yerinde reçineler, kalıplar ve denemeler vardı. İşimin bir parçası için fırını kullanmam gerekiyordu ve işler pek de iyi gitmedi. Yani o noktadan sonra bu işin evde olmayacağını, bir atölyeye taşınmam gerektiğini anladım. 25 adet, birbirinin aynısı olması gereken figürleri ortaya çıkarmak ve kutulamak kolay bir süreç değil.
Ama genel olarak cevap vermem gerekirse; öğrenerek, deneyerek veya yanılarak henüz çok yeni olan Kilink Custom projesini en iyi şekilde geliştirmeye çalışıyorum. Figürler için doğru kalıbı oluşturmak, tek tek parçaları hatasız çıkarmak, zımpara yapmak, doğru birleşim yerlerini ayarlamak, oyuncağın hareketli sistemlerinin çözümü, özel boya yaratmak, doğru malzeme, ambalajlama... Bunlar işin final fotoğrafının çekilmeden önceki emek ve sabır isteyen çözüm süreçleri oluyor.
Yeşilçam'daki figürlerin oyuncakları daha önce yapılmış mı? Bu alanda bir eksiklik olduğunu düşünüyor musunuz?
Keşke yapılsaydı. Yani birkaç deneme haricinde dönemini hissettiren tasarımlarla çıkmış bir Yeşilçam oyuncak figürü veya koleksiyonu henüz görmedim. Ama bu yolda hazırlıklar olduğunu gözlemliyorum buna önayak olduğumu da hissediyorum. Ayrıca Yeşilçam figürü olarak değil ama 1980’lerde çıkmış “Uzay Savaşçıları” figürlerimiz vardı. Orijinal Star Wars figürlerine benzer kalıplar kullanılarak Türkiye’de Türkçe isimleriyle piyasaya sürülmüş bir seridir. Ender bulunması bakımından tüm dünyada koleksiyonerler tarafından ciddi değer gören figürler haline dönüşmüş. Uzay Savaşçıları figürlerini üreten firma bir daha üretim yapmamış veya yapamamış. Bu alanda, 80’li yıllardan günümüze kadar uzanan 30-40 yılık bir eksiklik olduğunu düşünüyorum.
-Proje nereye evrilecek?
Kilink Custom projesi ile 70’ler, 80’ler, 90’lar ve 2000’lerin kült olmuş Türk sineması karakterlerini, müzik gruplarını, televizyon dizi karakterlerini, dönemin popüler isimlerini figür oyuncak formunda uyarlanması şeklinde hatırlatmayı ve aynı zamanda bir koleksiyon değeri oluşturmayı amaçlıyorum. En önemlisi koleksiyon değerinin yüksek olması, bu yüzden az sayıda üretmeyi önemli buluyorum. Son dönemde çıkmış dizi, film ve albüm kapaklarıyla ilgili ayrıca koleksiyon figürleri üretiyorum. Can Evrenol’un Çıplak 1 (2020) ve Çıplak 2 (2021) dizileri için özel projeler ürettik. Armageddon Turk ekibinden Orkun Tunç ile bir albüm kapağı projesi hazırlıyoruz. Bu işler beni ayrıca heyecanlandırıyor. Kilink Custom’un ileride neye evrileceğini gerçekten tahmin edemiyorum. Gelişmeler beni her defasında iyi anlamda şaşırtıyor. Bu deneyimlerin, geliştirmelerin ve fikirlerin hepsi umuyorum ki Kilink Custom adı altında güzel bir yerlere dokunacak ve bir eksikliği giderecek. Dünyayı Kurtaran Adamın da dediği gibi “Bedeninden kurtul, sadece zihninle ve ruhunla yaşa, o zaman toprak altında da nefes alabilirsin.”
Ersöz'ün çalışmalarını Instagram hesabından takip edebilirsiniz.