Yurtlar yetersiz, kiralar yüksek!
İstanbul Planlama Ajansı’nın raporuna 800 bin üniversite öğrencisinin bulunduğu İstanbul'da, KYK yurtları ihtiyacın sadece yüzde 30'unu karşılıyor. Devlet yurtlarında kalamayan öğrenciler için özel yurtlar veya ev kiralamak maliyet açısından büyük bir yük getiriyor
Barınma sorununun en derin yaşandığı kentlerin başında gelen İstanbul’da üniversite öğrencilerinin barınma sorunları da artan nüfus ve yaşam maliyetleri ile son yıllarda kritik bir noktaya ulaştı. İstanbul Planlama Ajansı’nın hazırladığı “Barınma Krizini Üniversite Öğrencileri Üzerinden Okumak: Yükseköğretim Politika ve Uygulamalarının İstanbul'daki İzleri” raporu, üniversite okumak için İstanbul’a gelen gençlerin barınma konusunda yaşadığı zorlukları ortaya koyuyor.
Rapora göre 1993 yılında İstanbul’da 8 devlet üniversitesi 1 vakıf üniversitesi bulunurken bu sayı özellikle 2000’lerin ortasından itibaren çok hızlı bir şekilde arttı. İstanbul’da üniversite sayısı 2019 yılı itibariyle 58’e ulaştı. 2019 yılından sonra ise yeni bir üniversite açılmadı. 58 üniversite içinde sadece 11 tanesi devlet üniversitesi. Üniversite sayısındaki artış İstanbul’daki öğrenci sayısının da çok hızlı bir şekilde artmasına da sebep oldu. İstanbul’da okuyan üniversite öğrencilerinin sayıları son on yıllık periyotta incelendiğinde, 2014- 2015 öğretim yılında yaklaşık 450 bin olan öğrenci sayısının 2023- 2024 eğitim öğretim yılında 800 bin olduğu görülüyor. Öğrenci sayısındaki bu artış, daha çok vakıf üniversitelerinde okuyan öğrencilerde gerçekleşti. Kentteki devlet üniversitelerinde okuyan üniversite öğrencisi sayısı 200 bin civarında kalırken, devlet üniversitelerinde okuyan öğrenci oranı ise son on yıllık süreçte yüzde 45’lerden yüzde 32’lere geriledi. 2023 yılında üniversiteye kayıt yaptıran ön lisans ve lisans öğrencilerinin yüzde 68,17’si halihazırda İstanbul’da ikamet ediyor.
BURSLAR YETERSİZ KALIYOR
Raporda, üniversite öğrencilerinin başta barınma olmak üzere ihtiyaçlarını karşılamasına yönelik verilen öğrenci kredi ve burslarının yıllar içinde arttığı ancak öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kaldığı belirtildi. 2013 yılında 280 TL olan ve ön lisans ve lisans öğrencilerine verilen burs ve kredi miktarı, yıllık bazda bakıldığında 147,2 dolara denk gelirken 2024 yılında 2 bin TL olan bu miktar, dolar bazında 61,92 dolara geriledi.
Burs ve kredi ücretleri asgari ücretle karşılaştırıldığında 2013 yılında önlisans ve lisans öğrencilerine verilen burs ve kredilerin asgari ücretin yüzde 36’sına denk geldiği görülüyor. Bu oran yüksek lisansta yüzde 71, doktorada yüzde 107 seviyesinde. Raporda, asgari ücretin alım gücünün yıllar içinde azaldığı bu nedenle de yükseköğretim burs ve kredilerinin öğrencilerin farklı ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kaldığı vurgulandı.
YÜZDE 30’U KARŞILIYOR
Raporda İstanbul’daki yurtların kapasitelerine ilişkin veriler de paylaşıldı. Buna göre 2006-2007 eğitim öğretim yılında 18 olan İstanbul’daki KYK yurt sayısının kapasitesi 11 bin 318’ydi. 2022-2023 eğitim öğretim yılında 23 olan KYK yurt sayısı son bir yılda açılan 12 yurtla beraber 35’e çıktı. İstanbul’daki KYK yurt kapasitesi ise, 23 bin 782 erkek, 34 bin 684’ü kadın olmak üzere toplamda 58 bin 466 oldu. Mevcut KYK yurtları, İstanbul dışından gelen öğrencilerin yaklaşık yüzde 30’unu karşılayabiliyor.
BARINMANIN MALİYETİ YÜKSEK
Rapora göre devlet yurtlarında yer bulamayan öğrenciler özel yurtlara yöneliyor. Ancak özel yurt ücretleri aylık ortalama 11 bin 521 TL ile 27 bin 753 TL arasında değişiyor. Öğrenci sayısının yüksek olduğu Avcılar- Küçükçekmece bölgesinde özel yurt için ortalama fiyat 15 bin 243 TL bandında iken bu rakam Fatih’te 16 bin 561 TL, Maltepe- Kadıköy- Üsküdar- Ataşehir bölgesi için ortalama 17 bin 437 TL ve Beyoğlu-Şişli-Beşiktaş bölgesi için ortalama 19 bin 541 TL olarak belirlendi. Üç öğrencinin bir araya gelerek üç odalı yaklaşık 100 metrekare bir evi kiralamaları durumunda ise öğrenci başına maliyet; öğrenci sayısının fazla ve kiraların yüksek olduğu Maslak’ta 13 bin 782 TL, Beşiktaş’ta 12 bin 795 TL, Üsküdar’da 10 bin 519 TL, Göztepe’de 13 bin 54 TL, Ataşehir’de 9 bin 223 TL, Kayışdağı’nda 9 bin 115 TL ve Cevizlibağ’da 9.420 TL şeklinde hesaplandı. Öğrenci başına maliyetin, öğrenci sayısının fazla ve kiraların düşük olduğu Avcılar’da 5 bin 56 TL, Vezneciler’de ise 7 bin 343 TL.
EĞİTİM HAYATLARI ETKİLENİYOR
Raporda, öğrencilerin büyük bir kısmının yüksek kiralar ve artan yurt ücretleri nedeniyle barınma maliyetlerini karşılamakta zorlandığı, devlet yurdu bulamayan öğrencilerin ise yüksek maliyetli özel yurtlara veya düşük standartlarda konutlara yönelmek zorunda kaldığı paylaşıldı. Ancak bu durum birçok öğrencinin eğitimini dondurmasına ya da bırakmasına neden oluyor. KYK yurtları başta olmak üzere, yurtlardaki hijyen eksiklikleri, altyapı sorunları, aşırı yoğunluk ve güvenlik zaafiyetleri öğrencilerin sağlık, güvenlik ve akademik başarısını da olumsuz etkiliyor.