Yüzde 10'luk 'ped' kazanımı
Son 1 yılda yüzde 50'ye varan zamlarla gündeme gelen regl ürünlerindeki KDV yüzde 8’e düşürüldü. Bu konuda uzun zamandır mesai harcayan kadın örgütleri memnun ama kararın raflara yansımasını istiyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katma değer vergisi (KDV) indirimi duyurusunun ardından Resmi Gazete'de yayımlanan 5359 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı'nda Gümrük Tarife Cetveli'nin 9619.00 pozisyonunda yer alan deterjan, sabun, tuvalet kağıdı, peçete, bebek bezi gibi temel ihtiyaç ürünleri için (hijyenik ped ve tamponlar da dahil) KDV oranı yüzde 18'den yüzde 8'e düşürüldü.
Regl yoksulluğu ve regl tabusu ile ilgili 2016 yılından bu yana çalışmalar yapan Konuşmamız Gerek (We Need to Talk) oluşumu, “Kazanımımızla gurur duyuyoruz, fakat önemli eleştirilerimiz de var. Çünkü menstrüel ürünlerin kamusal politikalardaki görünmezliği ve kafa karışıklıkları sürüyor. KDV indirim duyuruları ve Cumhurbaşkanı kararında bu ürünlerin açıkça listelenmemesi bunu gösteriyor. Şirketler bu indirimleri fiyatlarına mutlaka yansıtmalı.” diyor.
Önce Çocuklar ve Kadınlar Derneği de Cumhurbaşkanı Erdoğan’a “Açıklamanızda yer almıyor ancak hijyenik pedler de temel ihtiyaç ürünüdür, KDV’nin bu ürünler için de indirildiğini anlıyoruz. Fakat yetmez; kız çocukları, kadınlar çok yoksuldur ve temel ihtiyaçları olan bu ürünler ücretsiz sağlanmalı.” çağrısını yapıyor.
REGLİN KODU VAR ADI YOK
Öte yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın duyurduğu KDV indiriminde, regl ürünlerinin adının kullanılmaması ise bu konudaki tabuların hala yıkılamadığını gösteriyor. Bu ürünlere, Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde bulunan bir kodla atıf yapıldı.
KUTU: KONU TBMM’YE TAŞINMIŞTI
Türkiye’de son yıllarda regl ürünlerinde KDV’nin sıfırlanması için çeşitli kampanyalar yürütülüyordu. Sivil toplum örgütlerinin yürüttüğü çalışmaların ve sosyal medyada yapılan dijital aktivizminin bir sonucu olarak konu meclise de taşınmış ve üç milletvekili regl ürünlerinde KDV’nin sıfırlanması için kanun teklifi vermişti.
11 ÜLKEDE ÜCRETSİZ
Derin Yoksulluk Ağı’nın araştırmasına göre Türkiye’de derin yoksulluk çeken kadınların yüzde 82’si regl ürünlerine erişemiyor. Bu durum okul çağındaki kız çocuklarının regl döneminde okulda devamsızlık yapmasına yol açıyor. Hak savunucuları, okullarda bu ürünlerin ücretsiz dağıtılması gerektiğine dikkat çekiyor.
Avustralya merkezli uluslararası eğitim ve savunuculuk örgütü Global Citizen, 11 ülkede ped ve tamponun ücretsiz olduğunu bildirmişti. Regl ürünlerinin ücretsiz olduğu ülkeler şöyle:
- İsviçre: 2020’de İsviçre, ped ve tamponu ihtiyacı olan herkese ücretsiz sağlayan ilk ülke.
- Yeni Zelanda: Başbakan Jacinda Ardern, Şubat 2021’de tüm okulların öğrencilerine ücretsiz ped ve tampon sağlayacağını duyurdu.
- ABD: Beş eyalette devlet okullarında tampon ve pedler ücretsiz veriliyor.
- Fransa: Île-de-France bölgesindeki liselerde organik regl ürünleri ücretsiz.
- Kenya: Devlet okullarındaki kız öğrencilere pedleri ücretsiz veriliyor, tampon üzerinden vergi alınmıyor.
- Güney Afrika: Tampondan alınan vergiler kaldırıldı, okullarda pedler ücretsiz.
- Botsvana: Okul çağındaki tüm kız öğrencilere ücretsiz ped veriliyor.
- Güney Kore: Başkent Seul’de 2018’de ücretsiz regl ürünleri verilmesi 10 pilot bölgede başlatıldı.
- Uganda: Tüm okullarda pedler ücretsiz veriliyor.
- Zambia: Kırsal bölgelerde ücretsiz ped veriliyor.
- Kanada: Dört eyalette regl ürünleri tüm öğrencilere ücretsiz veriliyor.