KADIKÖY'ÜN KRONOLOJİSİ (16)
Süreyya Sineması'nın (Operası) inşaatına ne zaman başlandı, Nazım Hikmet'in babası Hikmet bey hangi sinemayı işletti, eski Kadıköy İskelesi binası hangi yıl inşaa edildi?
1924
29 Nisan: Besteci Rahmi Bey Sahrayıcedid'de öldü. Amatör bir bestekâr olduğu halde, Hacı Arif Bey ve Şevki Bey gibi dâhilerle rahatlıkla karşılaştırılabilecek eserler üretti.
1 Kasım: mimar Kemalettin tarafından inşa edilen Göztepe Mekteb-i İptidaisi Pansiyonlu İlkokulu (Taş Mektep) eğitime başladı
Süreyya İlmen tarafından Bahariye’de yaptırılan Süreyya Sineması inşaatına başlandı. Mimari Kavafyan Efendi idi. Giriş cephesindeki heykeller de ilham Özsoy tarafından yapıldı.
Süreyya İlmen, Moda İskelesi ile Ferit Tek Sokağı birbirine bağlayan merdivenli geçişi mimar Kavafyan Efendi’ye yaptırdı.
Nazım Hikmet'in babası Hikmet Bey, Hale Sineması’nı kiraladı.
Kadıköy çarşısının en eski dükkanlarından olan İngiliz Kooperatifi, Rumlara satıldı. 19.yy.’da İngiliz mallarının satıldığı Kadıköy’ün ilk perakende ticarethanesi olarak kurulmuştu. 1884’te inşa edilen iki katlı yapının ilk sahipleri Arditi ailesi idi. 2006 yılından sonra tadilat görerek özel bir ayakkabı mağazasına dönüştü.
Kuşdili sinema ve tiyatrosu açıldı.
1925
Eylül: Haydarpaşa Garı ve Gebze hattı İngilizlerden teslim alındı.
Halitağa Caddesi'nde 35. İlkokul adıyla bir okul açıldı. 1927 yılında Gazi Mustafa Kemalpaşa İlköğretim Okulu adını aldı.
Celal Uluğ ve Zeki Rıza Sporel, Fenerbahçe'de ilk deniz tesislerini kurdu.
1926
16 Şubat: Eleştirmen, yazar, yayıncı ve eğitimci Mehmet Fuat Erenköy'de doğdu. Memet Fuat, Nâzım Hikmet'in üvey oğludur. Şâirin şiirlerinde “Oğlum Memet!” diye seslenerek dünyaya tanıttığı kişi kendisi değil, Mehmet Hikmet'ti.
Eski Kadıköy İskelesi binası inşa edildi.
Kadıköy İskelesi ile Moda arasında özel otobüs seferlerine başlandı.
Caddebostan Gazinosu, ilk kır kahvesi olarak açıldı.
Kadıköy Ermeni Surp Takavor Kilisesi'nde ilk çok sesli seslendirme çalışmaları Hovhannes Karibyan yönetiminde yapıldı.
1927
6 Mart: Süreyya İlmen tarafından Süreyya Opera binası açıldı.
5 Ağustos: Atatürk, Moda deniz yarışlarını izledi.
Birinci ulusal mimarlık üslubundaki Caddebostan İskelesi yıktırıldı.
Kadıköy meydanında Haldun Taner binası olarak bilinen eski hal binası, mimar Ferrari tarafından inşa edildi.
Yazar, gazeteci, siyasetçi Çetin Altan, Göztepe'de doğdu. Türk basınında edebiyatçı köşe yazarı kuşağının son temsilcisi olan Altan, dünyanın en çok köşe yazısı yazmış yazarları arasında kabul edilir. “Enseyi karartmayın” sloganıyla tanınır.
Bestekar Zeynettin Maraş Suadiye'de doğdu. İstanbul Belediye Konservatuarı'na girdi. Dönemin en büyük hocaları Münir Nurettin Selçuk, Şefik Gürmeriç, Mesut Cemil, Nevzat Atlığ, Refik Fersan ve Şerif Muhiddin Targan'dan dersler aldı ve 1953 yılında mezun oldu. Sözleri Necla Tarzi'ye ait olan “Gözyaşlarımı Derdime Derman Ettiğim Akşam” isimli ilk bestesini 1949’da, Ankara Radyosu'nda o yılların ses sanatçısı Muzaffer İlkar okudu. 1966 yılında yaptığı 26. bestesi “İnleyen Nağmeler”, büyük bir çıkış yaptı.
1928
12 Mart: Balıkhane Nazırı Ali Rıza Bey Çiftehavuzlar'da öldü. Mütareke dönemi ve Cumhuriyetin ilk yıllarında muhtelif gazete ve mecmualarda eski İstanbul hayatı hakkında yazılar yazdı. Bu yazılar daha sonra çeşitli araştırmacılar tarafından kitaplaştırıldı.
10 Temmuz: “Ayşe” opereti Kadıköy Hale (Apollon) Sineması’nda sahnelendi.
8 Ekim: Hale Sineması’nda Fransız Lehar’ın “Şen Dul” operası sahnelendi.