Kadıköy'ün Kronolojisi (15)
İstiklal Marşı'nın ilk formu neydi? Güzin Abla nerede doğmuştu? Osmanlı'daki ilk porno film hangi sinemada gösterilmişti?
1920
-
Kasım: “Kadıköy Tesis-i Mekatib ve Terakki-i Maarrif Cemiyeti” kuruldu. Bu oluşum, Milli Mücadele yıllarında eğitim ve öğretime destek amacıyla kurulan bir dernekti.
-
İlk Müslüman Türk kadın tiyatro sanatçısı Afife Jale, Kadıköy Apollon Tiyatrosu’nda (sonradan Reks sineması) sahne aldı.
-
Söğütlüçeşme ile Fenerbahçe arasında bir binada faaliyete geçen “Dar’ül Feyz-i Musiki Cemiyeti” dağıldı.
-
Ragıp Sarıca Paşa, Çiftehavuzlar’daki köşkünde öldü.
-
1921
-
1 Nisan: İstiklal Marşı’nın ilk bestecisi olan udî, çellist, kemençezen Ali Rıfat Bey (Çağatay), bestelediği marşı Kadıköy Apollon tiyatrosunda çaldı. Mehmet Âkif Ersoy’un yazdığı ve resmi marş olarak kabul edilen İstiklal Marşı’nın Klasik Türk Müziği formatındaki bu ilk versiyonu 1924’ten 1930’a kadar kullanıldı. 1930’da Osman Zeki Üngör’ün batı marşları tarzındaki bestesi ile değiştirildi.
-
-
Erenköy İstasyon Caddesi inşa edildi.
-
Bahariye Caddesi'ndeki “Batı Köşkü” olarak bilinen 8 katlı büyük ahşap bina yandı.
-
Türk atletizm tarihinin önemli simalarından Cezmi Or, Kadıköy’de doğdu.
-
-
Gazeteci-yazar Zaven Biberyan, Kadıköy'de doğdu.
-
Gazeteci Güzin Sayar (Güzin Abla) Erenköy'de doğdu.
-
Türkiye'nin ilk kadın arkeologlarından Muhibbe Darga, Acıbadem'de doğdu.
-
1922
-
Siyasetçi Orhan Ergüder, Yeldeğirmeni'nde doğdu.
-
22 Mayıs: İstanbul Polis Müdürlüğü'nden Dahiliye Nezareti’ne yazılan tezkerede; Osmanlı sinema tarihinin ilk yabancı porno filmi olan “Fahişenin Kızı” adlı film ahlaka aykırı bulunarak, Kadıköy Sineması’nda gösterimi yasaklandı. Sinema tarihçisi Agah Özgüç’ün verdiği bilgilere göre de İstanbul Polis Müdüriyeti, yabancı porno filmler oynattığı için iki sinemayı (Kadıköy Hale Sineması'nda ‘Fahişenin Kızı', Beyoğlu Odeon Sineması'nda ‘Ories Karnavale' adlı porno filmler oynatılıyordu) kapatma kararı almıştı.
-
25 Ağustos: Malul Gaziler Cemiyeti tarafından Moda'da kürek yarışları düzenlendi.
-
10 Aralık: Süreyya İlmen, halası Zehra hanım adına şimdiki İstanbul Anadolu Lisesi'nin bahçesine ‘Zehra Hanım Pavyonu’ adını verdiği 2 derslik inşa ettirdi.
-
Haydarpaşa civarında çıkan yangında 400'den fazla bina yandı. Yaklaşık 1000 aile evsiz kaldı.
-
Haydarpaşa'da “Şark Şimendiferi Spor Kulübü” kuruldu. İlk olarak yelken, kürek, yüzme dallarında faaliyet gösterdi. 1937 yılında Haydarpaşa Demirspor Kulübü adını alarak futbol, judo ve güreş sporunda da faaliyetlerde bulundu. Merhum gazeteci-yazar Aydın Boysan, bu takımın adını nereden geldiğini şöyle anlatmıştı: Şark Şimendifer Kumpanyası diye bir kumpanya vardı, Avrupa’ya tren seferleri de yapardı, onun takımıydı. Bizim Arap Kuyusu’ndaki sahadaki demir kaleleri de kaptanımızın ricasıyla Şark Şimendifer Kumpanyası yaptırmıştı.”
-
1923
-
17 Eylül: Yahudi ailelerinden Arditi ailesinin üyelerinden olan mühendis-mimar Albert Arditi Kadıköy'de doğdu. Saint Joseph’i bitirdikten sonra İTÜ Mühendislik Mimarlık Fakültesi’ne girdi. Fakülte arkadaşları arasında Süleyman Demirel ve Necmettin Erbakan da vardı. Anıtkabir'in yapımında görev alan Albert bey, açılış töreninde bayrağı ilk kez göndere çeken kişiydi. -
9 Ekim: Yoğurtçu’da Madenciler Köşkü'nde Şark Musiki Cemiyeti resmi olarak kuruldu. 23 Ekim'de de asker-siyasetçi Süreyya İlmen bu cemiyetin başına getirildi
-
Ressam-yazar-milletvekili Celal Esat Arseven, Kadıköy'deki Apollon Tiyatrosu’na “Hale” adını vererek, Hikmet ve Fazıl beylerle birlikte Hale Opereti adlı özel bir tiyatro kurdu.
-
Ekonomik durumu müsait olmayanları ücretsiz muayene ettiği için "Kadıköy'ün meleği" olarak anılan doktor Jirayr Kaynar Kadıköy'de doğdu.
-
