Tarihsever Gazete Kadıköy okurları; bugüne dek sizlere ilçemizin geçmişine dair pek çok haber sunduk, köşeler yayınladık ve yayınlamaya da devam ediyoruz. ‘KADIKÖY’ÜN KRONOLOJİSİ’ de bu zincirin halkalarından... Bu yazı dizisinde temel rehberimiz Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. F. Nalan Türkmen’in Yeditepe Yayınevi tarafından basılan “Kadıköy Kronolojisi” adlı kitabı olacak. Bu eserden Alıntıladığımız kimi ilginç tarihsel olayları, kendi arşivimiz ve diğer kaynaklarla zenginleştirerek sunuyoruz.

29 Aralık 2020 - 16:39

A ⁺ A^- Yazdır

1863:

Tuluat sanatçısı Kel Hasan Efendi, Kadıköy’de doğdu. Türk tiyatrosunda hem tulûat tiyatrosu hem de orta oyunu geleneğini bir arada sergileyen bir sanatçı idi. “Komik-i şehîr” unvanıyla tanınır. Abdürrezzak Abdi Efendi'nin yarattığı İbiş tiplemesini uzun yıllar sahnede yaşatmıştı. Kel Hasan, geleneksel Türk tiyatrosunun son temsilcisi sayılan İsmail Hakkı Dümbüllü'yü yetiştirdi, simgesel bir değer halini alan fesini ve kavuğunu Dümbüllü'ye bırakmıştır.

• 1872: 
• 7 Ağustos:
• Kuzguncuk yangından sonra Yahudi Musevi cemaatinin bir bölümü Yeldeğirmeni’ne göç etti. Modalı Yahudi karikatürist  İzel Rozental, yine Moda sakini Yahudi avukat-yazar Rita Ender’e verdiği röportajda şöyle anlatıyor;  ‘’Yeldeğirmeni’ne gelmeleri de bir macera zaten… Kuzguncuk’taki büyük yangından sonra geliyorlar. II. Abdülhamit Haydarpaşa Sinagogu’nu yapmaları için onlara izin veriyor.’’

• 
• İstanbul’da yayınlanan Anatolikos Astir (Anadolu Yıldızı) Gazetesi, Mühürdar Bahçesi’nde Rumca sahnelenen tiyatro oyunlarından bahsetti.
• Sadece yaz aylarında işleyecek olan Fenerbahçe demiryolu hattı yapıldı. 19. yüzyılın ortalarından itibaren Fenerbahçe, Kadıköy halkının mesire yeri haline gelmişti. Resmi tatil olan Cuma günleri çimenlerde piknik yapılırmış, denize girmek isteyenler ise bugün yat limanı olan iç koyu kullanırlarmış. Bu mesire alanına yürüyerek veya araçla gelmek oldukça güç olduğundan Sultan Abdülaziz bu sorunu ortadan kaldıracak olan bu hattı açtı. Feneryolu İstasyonu’na varmadan az önce ayrılarak başlayan hat, bir kavis çizerek Bağdat Caddesi’ni geçer, marsilya tuğlası ile örülüp üzerine demir parmaklıklar döşenmiş olan Fuat Paşa Bahçesi’nin duvarına bitişik ilerler, bahçeler ve köşkler arasından ilerleyerek günümüzde Orduevi’nin bulunduğu yerde önce sağa sonra da sola dönerek askeri lojmanların bulunduğu geniş arazinin ortasında geniş bir kavis çizerek plajın doğu tarafına yapılmış olan iki katlı ahşap tren istasyonunda yol bitermiş. Fenerbahçe’ye ulaşan bu 1756 metrelik özel hattan sadece yalnızca yaz aylarında ve tatil günlerinde tren seferi yapılırmış. Hat, I. Dünya Savaşı’nda askerî nitelikli olarak da kullanılmıştı. Özellikle Çanakkale Savaşları sırasında hem cepheden gelen yaralı askerler, hem de savaş nedeniyle artan salgın hastalıklar sebebiyle Fenerbahçesi’ndeki evlerin çoğu fiili olarak hastaneye çevrilmiş.(kaynak: Gayrimenkul ofisi Yuvako’nun internet sitesi)
• 
• Kadıköylü Rum ressam Konstantinos Artemiadis doğdu.

• 1874:
• Osmanlı'da ilk operetleri Sultan Abdülaziz döneminde besteleyen,  Osmanlı Opera Kumpanyası’nı kuran Dikran Çuhacıyan Efendi, Kadıköy’de temsiller verdi.
• 1877:
• Moda’da İngiliz ailelerden oluşan bir koloni kurulmaya başlandı. Moda’da ikamet eden levanten nüfusun önemli bir kısmını İngiliz kökenli aileler oluşturuyordu. Ticaretle uğraşan bu aileler Moda’nın farklı yerlerine köşkler ve kiliseler inşa ettirmişler, 150 yi bulan sayılarıyla Moda’da bir tür İngiliz kolonisi kurmuşlardı.

• Musiki sanatçısı Sinemekan Nuri Bey (Duyguer) Kadıköy’de doğdu.

• 1879:
• Fakir Rum öğrencilere destek olmak amacıyla Kadıköy Rum Eğitim Yardımlaşma Derneği kuruldu.
• 1880:

• Mıgırdıç Sanusyan Efendi, Asya Eczanesi adında Kızıloprak’ta ilk eczaneyi açtı.
• Kadıköy Rowing Club, kürek ve yelken yarışları düzenledi. (fotoğraf, Osmanlı Donanması tarafından 7 Eylül 1913 tarihinde Moda Koyu'nda düzenlenen kürek yarışlarından)