SOKAK SOKAK KADIKÖY-4
Her gün adım adım arşınladığımız Kadıköy sokaklarının hikayelerini hiç merak ettiniz mi? Biz ettik, cadde ve sokakların izini sizin için sürdük, birbirinden ilginç hikayelere ulaştık. Kadıköy’ün Heredot’u olarak bilinen ve 4 yıl önce kaybettiğimiz Dr. Müfid Ekdal’ın kitapları başta olmak üzere diğer kaynaklardan derlediğimiz bu yazı dizisinde, Kadıköy’ün tarihine ışık tutan saklı sokak isimlerinin kökenini öğreneceksiniz. Kimi ilginç sokak isimlerinin neden o sokağı süslediğine dair herhangi bir kayıt bulunamazken, bazı sokaklar adını orada yaşayan simalardan almış. Bazen de memlekete hayrı dokunmuş kişiliklerin adları anılarına ilçenin bir sokağına verilmiş. Kadıköy’de iz bırakmış kişiler ve saklı kalmış hikayeleriyle sokakların hafızasında bir yolculuğa davet ediyoruz sizi…
HAZIRLAYANLAR: Gökçe Uygun/Ramazan Karakaya
ALBAY FAİK SÖZDENER CADDESİ: Kadıköyü’nde, eski iskele meydanının gerisindeki tarihi “Şehremaneti” binasının arkasındaki yoldur. İskele yanında yer alan “Haldun Taner Sahnesi” binasının önündeki ışıklara kadar devam eder. Cadde buradan itibaren doğuya kıvrılır ve Altıyol’a çıkar. “Asya yakasının tek tramvayı” eski günlerin özlemiyle Moda’dan gelip bu cadde boyunca ilerler ve Altıyol’a doğru tırmanır. Bu yola adı verilen Albay Faik Bey’in, Kızılay Kurulu’nda görev alan ilk doktorlardan olduğu tahmin ediliyor.
BAYRAM YERİ SOKAĞI: Bu sokak Kadıköyü’nde, Altıyol’a doğru tırmanan Söğütlüçeşme Caddesi’nin sağ tarafında yer alıyor. Sokak, hafif bir eğimle soldan gelen Halit Ağa Caddesi’yle birleşir. Eskiden bu bölge ve şimdiki ilköğretim okulunun yer aldığı meydan, bir açık hava eğlence yeriydi. “Mısırlıoğlu Bahçeleri” diye tanınan ve erken 20. yüzyıla dek Kadıköyü ahalisinin, buradaki sinema bahçelerini, gazinolarını doldurduğu, tiyatrolarına geldiği mekanlar vardı bölgede. Bayram yeri kurulan yer ise, Mısırlıoğlu Bahçeleri yakınındaki “Zamboğlu Bahçesi” idi. Zamboğlu Kadıköy’ün isim yapmış zengin bankerlerinden idi. 1930’lara dek şöhretini koruyan eğlence yerindeki bir gazinoda 1932’de yapılan ses yarışmasını, sonradan çok ünlü bir sanatçı olan Hamiyet Yüceses kazanmıştı.
DR. ESAT IŞIK CADDESİ: Kadıköyü’nün Kurbağalıdere yakınındaki Yoğurtçu semtinde, yokuşun başındaki St. Joseph okulunun önünden aşağıya inen ve Yoğurtçu Parkı’na paralel uzanan caddelerdir. Caddeye adı verilen Esat Işık, eski göz doktorlarından Esat Paşa’nın (1865-1936) oğludur. Vaktiyle bu cadde üzerinde güzel bir konağı bulunuyordu. Tevfik Fikret, Hüseyin Cahit döneminde, aydınlar hareketi çerçevesinde, baskıcı rejime karşı direnmeye çalışan bazı kültür dostlarını ülke dışına kaçırabilmek adına Ankara’daki çiftliğin satmak istemişti. Ama saltanat, dış ülkelere seyahat etmeyi men ettiğinden bu isteğini gerçekleştirememişti Esat Bey.
FERİT TEK SOKAĞI: Kadıköyü’nün mutena bölgesi Kalamış koyunun batı yöresinde kalan ve burun gerisindeki yamaçlarda kurulu Moda semtinde ve tarihi Moda İskelesi’ne inen yolun hemen gerisinde, yokuşun başında görülür bu sokak. Aynı zamanda Moda Burnu’nu dolaşan bir sokaktır. Ferit Bey’in burada kargir bir köşkü vardı.
Asıl adı Ahmet olan Ferit Tek (1878-1971), 20. yüzyılın önemli fikir ve siyaset adamlarındandı. 1892’de Harbiye Mektebi’ni bitirdi. 1903 yılında Paris’te politika okudu. Jön Türk hareketi içinde yer aldı. İstanbul’da yayınlanan Şura-i Ümmet gazetesinde yöneticilik görevinde bulundu. 1912’de ise, kendi adına İfham’ı yayınladı. Damat Ferit Paşa hükümetinde, 1918 yılında Nafıa (Bayındırlık) Nazırıydı. 1920’de (1919 yazan yayınlar da var) İstanbul mebusu oldu. Sonra, Londra, Varşova (1931), Tokyo gibi çeşitli elçiliklerde görev yaptı. Eşi, Müfide Ferit Tek de yazı hayatının önemli simalarındandı.
