Kadıköy'ün sokakları hikayelerinde bu hafta Ali Suavi Sokağı, Ethem Efendi Caddesi ve Yusuf Kamilpaşa sokağı

27 Kasım 2018 - 16:33

A ⁺ A^- Yazdır

HAZIRLAYAN: GÖKÇE UYGUN

FOTOĞRAFLAR: RAMAZAN KARAKAYA

Her gün adım adım arşınladığımız Kadıköy sokaklarının hikayelerini hiç merak ettiniz mi? Biz ettik, cadde ve sokakların izini sizin için sürdük, birbirinden ilginç hikayelere ulaştık. Kadıköy’ün Heredot’u olarak bilinen ve 4 yıl önce kaybettiğimiz Dr. Müfid Ekdal’ın kitapları başta olmak üzere diğer kaynaklardan derlediğimiz bu yazı dizisinde, Kadıköy’ün tarihine ışık tutan saklı sokak isimlerinin kökenini öğreneceksiniz. Kimi ilginç sokak isimlerinin neden o sokağı süslediğine dair herhangi bir kayıt bulunamazken, bazı sokaklar adını orada yaşayan simalardan almış. Bazen de memlekete hayrı dokunmuş kişiliklerin adları anılarına ilçenin bir sokağına verilmiş. Kadıköy’de iz bırakmış kişiler ve saklı kalmış hikayeleriyle sokakların hafızasında bir yolculuğa davet ediyoruz sizi…

• ALİ SUAVİ SOKAĞI: Kadıköy sırtlarında yer alan ve ünlü “Altıyol”dan başlayıp, Moda gerilerine dek ilerleyen Bahariye Caddesi üzerinden Kurbağalıdere yönündeki Kuşdili’ne inen bu sokak, Türk düşünür ve yazarlarından, fikir adamı Ali Suavi’nin anısını yaşatır. 1838’de doğan Ali Suavi, medrese eğitimi gördükten sonra 1866’da Muhbir gazetesinde yazılar yazdı. 1839 Tanzimat Fermanı, 1856 Islahat Fermanı ve 1876 Birinci Meşrutiyet dönemlerinde yaşayan Ali Suavi, kendisini seven İstanbullulara Şehzadebaşı Camisi’nde konferanslar verirdi. Siyasi fikirleri nedeniyle bir süre Avrupa’ya kaçmak zorunda kalan Ali Suavi, 1878’de dünyadan ayrıldı. Suavi’nin adını taşıyan diğer bir İstanbul sokağı, Beşiktaş’ın Ihlamur mevkiinde yer alıyor.
• 
• ETHEM EFENDİ CADDESİ: Türk müzik repertuarında pek çoğu “şarkı” formunda 165 eseri bilinen ünlü bestekâr Ethem Efendi, 1862’de doğdu. Tam adı İbrahim Ethem’di. Kadı İsmail Hakkı Efendi’nin oğlu olan Ethem Efendi, Fatih Rüştiyesi’nde okudu. 1913’te emekli olana dek evinde ders vererek öğrenci yetiştirdi. Aynı zamanda tanınmış bir şeyh olan Ethem Efendi, Edirnekapı Kefevi Dergâhı’nda, 1916’dan tekelerin kapatıldığı 1925 yılına dek şeyhlik yapmıştı. 1933’te öldü.

Tarihimizde pek çok Ethem Efendi olmasına karşın, yakın tarihlerde yaşayan bu Ethem Efendi’nin, Erenköy’deki uzun yola adı verilen zat olduğu düşünülüyor. Kadıköyü’nün Erenköy semtinde ve Bağdat Caddesi üzerinden başlayarak kuzey yönden minibüs yoluna dek tırmanan işlek bir caddedir bu yol.

• YUSUF KAMİLPAŞA SOKAĞI: Şair Nefi Sokağı’nı Moda Bostanı Sokak’a bağlayan yola “Yusuf Kamilpaşa Sokağı” denir. Bu sokağın eski adı Delcardo Sokağı idi. Zeynep Kamil Hastanesi’nin bahçesinde bulunan türbede Zeynep Hanım ve eşi Yusuf Kamil Paşa yatar. Yusuf Kamil Paşa, Arapkir’de doğdu (1808-1893). Babası Akkoyunlulardan Mehmet Bey’dir. İlköğrenimini Mısır’da yapmış ve orada Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın kızı olan Prenses Zeynep ile evlenmiştir. Aile İstanbul’a döndükten sonra Yusuf Kamil Paşa Fenelon’un Telemak isimli eserini Fransızcadan tercüme etmiş, eşiyle birlikte 1859’da Zeynep Kamil Hastanesi’ni yaptırarak hala sürmekte olan büyük bir hayır işini başarmışlardır.

Yusuf Kamilpaşa Sokağı’ndaki Anglikan Kilisesi’nin karşısına 1900’lü yıllarda Mr. Dowson isimli bir İngiliz, birisi kendi, birisi oğlu için birbirine eşit, yan yana, o yılların en meşhur mimarı olan Pape Kalfa’ya iki güzel ev yaptırmıştı. Her nedense Mr. Dowson özenerek yaptırdığı bu evlerde ancak üç yıl oturmuş; evvela oğlu için yapılan bina, ileriki yıllarda da kendi binası satılmıştı. Oğlunun binası satıldıktan kısa süre sonra yıkılıp yerine apartman yapıldı.

Mr. James Whittal da Moda’da yaşayan bir İngiliz’di. Dowson’un binasını aldı ve uzun yıllar burada oturdu. Bina tekrar el değiştirdi ve Barış Manço’ya satıldı.Manço burada uzun müddet oturdu. Vakitsiz ölümünden sonra Manço’nun evi müze haline getirildi ve Yusuf Kamilpaşa Sokağı halk arasında “Barış Manço’nun Sokağı” diye anılmaya başladı.