“Marmaray’ı da bu şekilde açacaklardı!”
Tren kazalarına ilişkin konuştuğumuz Birleşik Taşımacılık Sendikası Genel Başkanı Hasan Bektaş, “Gebze-Halkalı hattını 31 Mart’taki yerel seçimler için sinyalizasyon sistemi olmadan açmayı düşünüyorlardı ama bundan sonra herhalde cesaret edemeyecekler” dedi
Geçtiğimiz temmuz ayında Çorlu’da meydana gelen ve 24 kişinin hayatını kaybettiği tren kazasında sorumlular henüz açığa çıkmadan 13 Aralık Perşembe sabahı yeni bir tren kazası ile uyandık. Ankara’dan Konya’ya gitmek üzere, gardan hareket eden yüksek hızlı tren, yaklaşık 4 dakika sonra Marşandiz İstasyonu’na geldiğinde yol kontrolü yapan kılavuz tren ile çarpıştı. Hızının 80- 90 kilometre civarında olduğu belirtilen yüksek hızlı trenin iki vagonu raydan çıktı. Kazanın olduğu bölgede bulunan üst geçit de vagonların üzerine yıkıldı. Kaza sonucu 9 kişi hayatını kaybederken, 90’dan fazla kişi de yaralandı. Kazayla ilgili en çok tartışılan şey ise tren hattında sinyalizasyon sisteminin olmamasıydı.
“OLMAZSA OLMAZ BİR SİSTEM DEĞİL”
Kaza sonrası açıklama yapan Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Mehmet Cahit Turhan “Sinyalizasyon sistemi demiryolu işletmeciliği için olmazsa olmaz bir sistem değil. Sinyalizasyon sistemi demiryollarımızda son birkaç yıldır tesis etmeye başladığımız bir sistemdir. İlave güvenlik için, daha işçiliği azaltmak için, otomasyona geçmek için demiryollarımıza tesis ettiğimiz bir sistemdir.” diye konuştu. Son yıllarda tren kazaları neden artıyor? Sinyalizasyon sistemi zorunlu mu olmalı? Marmaray’da nasıl bir sistem olacak? Bütün bu soruların cevaplarını Ankara’da incelemelerde bulunan Birleşik Taşımacılık Sendikası Genel Başkanı Hasan Bektaş ile konuştuk.
“DEMİRYOLLARI İHMAL EDİLİYOR”
Olaydan sonra hemen Ankara’ya gittiniz, neler gördünüz orada?
Oradaki manzara kaza olarak gerçekten de çok vahimdi, insan düşünmek bile istemiyor. 9 vatandaş hayatını kaybetti, bir makinist arkadaş da şu an yoğun bakımda. Ama bu kaza, yıllardan beri demiryollarının ihmal edilmişliğinin geldiği nokta. Bu yüksek hızlı trenin çalışmış olduğu hatlarda mutlaka sinyalizasyonun olması gerekiyor fakat Ankara-Sincan arasında 20 kilometrelik bölümde sinyalizasyon yoktu.
Bakan bey gerekli olmadığını söyledi.
Olsaydı bu kaza olmayacaktı. Bu hat 16 Nisan 2018 tarihinde milletvekili seçimlerinden önce açmış olduğu bir yol. Biz 16 Nisan’dan sonra her an bir kaza olacak diye bekliyorduk zaten. Ulaştırma Bakanının ‘Sinyalsiz de çalışabilir’ demesi bence çok büyük bir vahamet. Sinyalizasyon olmadan da çalıştırabilirsiniz ama böyle sonuçlarına katlanırsanız.
“SİSTEM OLSAYDI KAZA OLMAZDI”
Tren yolundaki sinyalizasyon sistemi tam olarak nedir?
Sinyalizasyon dediğimiz şey yollardaki trafik lambası gibi, her 5 kilometrede bir üç renk, kırmızı yeşil sarı bildiri denen sinyal lambalarıdır. Bunlar yolun durumuna göre yol boş olduğunda yeşil sinyali yakıyor, yolda bir tehlike, tren ya da herhangi bir şey varsa kırmızı yanıyor ve treni durduruyor. O sistem olsaydı bu kaza olmayacaktı. Bu aynı zamanda sizin gördüğünüz kısmı. İstanbul ve Ankara’daki iki merkezden hat üzerindeki bütün trenler bilgisayarlarla kontrol ediliyor. Bir hata olduğu zaman, kırmızı yanmasına rağmen makinist devam ettiğinde otomatik frenleme sistemi devreye giriyor. Yani makinistin trenin olduğu bir hatta doğru gitmesini engelliyor. Burada bu olsaydı, hızlı tren kılavuz trenin üzerine doğru gitmeyecekti.
Son yıllarda çok fazla tren kazası yaşanmaya başlandı. Bunun sebebi nedir sizce?
Bu yolun açılmaması gerekiyordu ama kurula baskı yapılıyor, açacaksın deniyor, bitmeden açınca da bu şekilde oluyor. Taşeron hataları da var ama taşeron, 6 ayda teslim edeceği işi 9 ayda ya da 1 yılda teslim ediyorsa sizin 6 ay dolduğunda yolu açmanız gerekmez. Taşeronun hatası gereğiyse de bittiği zaman açılmalı yol. Burada daha çok siyasi hatalar var. Demiryollarındaki genel müdürler ve diğer yetkililer de sonuçta bürokrat. Bunlara yolu açacaksınız diye emir veriliyor onlar da uyguluyor.
“MEMURLARIN ÜZERİNE YIKILIYOR”
Peki asıl sorumlu kimler?
Asıl sorumlu bana göre birinci derecede Ulaştırma Bakanlığı. Burayı açmaya zorlayan onlar. Tabii onun altında da her ne kadar bakanlığa bağlı olsa da genel müdürlük var.
Ama bu olaydan sonra sizin üyeleriniz gözaltına alındı.
Bizim üç arkadaşımız gözaltına alındı. Türkiye’de birçok olayda bir iki memur bulurlar, onları cezalandırırlar, bu işi kapatmaya çalışırlar. Ama biz bunun arkadaşlarımızın üzerine yıkılmasına müsaade etmeyeceğiz, kamuoyunu bu konuda uyaracağız. Ortam hazırlandı, her türlü o arkadaşlarımız çalışanlar. Sinyalizasyonun olması gereken yerde bu işleri insana bırakırsanız bu insanlar da illa ki bir yerlerde hata yapıyorlar.
“ARTIK CESARET EDEMEZLER”
İstanbul ve Kadıköy yolcularının da bu kazalardan sonra raylı ulaşıma dair önyargıları artmış olabilir. Kaygıları gidermek adına sormak istiyorum; Marmaray’daki çalışmaları inceleme şansınız oluyor mu?
Türk-İş’e bağlı Demiryol-İş var, kafasını kuma sokmuş. Yine Memur-Sen var, o da kafasını kuma sokmuş. Bir tek biz söylüyoruz. Bizim yaptığımız da şudur; biz direkt olaya müdahil olamıyoruz, ‘Durdurun bu işlemi’ deme şansımız yok bizim. Biz de hassas durumları basın yolu ile kamuoyuna duyuruyoruz ya da zarar gören biri varsa onun üzerinden dava açıyoruz.
Marmaray’da sinyalizasyon var mı?
Gebze-Halkalı 75 kilometre. Buranın sadece 13 kilometresi açıldı. Diğer kısmında aynı Ankara’daki uygulama gibi sinyalizasyon sistemi olmadan bir şekilde açmayı düşünüyorlardı 31 Mart’taki yerel seçimler için. Ama bundan sonra herhalde cesaret edemeyecekler. Yüksek hızlı trenin bu Sincan-Ankara kısmı hariç diğer yerlerinde sinyalizasyon var ve orada da makinistin hataları çok büyük ölçüde engelleniyor. Gebze-Halkalı arası zaten Marmaray projesiyle aynı olacak. Ama bu geçici olan tüp geçit açıldı, kalan kısmı açıldığında da oradakiyle aynı sistem olacak
Sinyalizasyon sistemi yapılması uzun süren bir şey mi?
Aslında bunların hepsi aynı anda ihale ediliyor. Bir yerde bir aksaklık çıkınca bekletiliyor. Mesela Marmaray’da makinistin insan hatasından kaynaklanacak hatalarının yüzde 90’ı teknolojik sistemlerle ortadan kaldırılmış durumda. O derece iyi bir teknoloji var. Bu da sinyallerle sağlanıyor. Ama karayollarında şoför istediği zaman bir kazaya neden olabilir.
Marmaray’ın da açılış tarihi sürekli erteleniyor.
Erkenden açılan hatların sonucunda neler yaşandığını hep birlikte görüyoruz. Bir insanın hayatı her şeyden daha önemli. Onun için geç olsun ama bitince açılsın.
Son olarak neler söylemek istersiniz?
Söylemek istediğim şey şu; demiryollarına çok fazla siyasi müdahale var. Kazaların geniş anlamda sebeplerinden bir tanesi bu. Demiryolları 2013 yılında çıkan özelleştirme yasasıyla birlikte özel sektöre de açıldı. Tabii böyle ortamlar yaratılınca, teknolojik destekler ortadan kaldırılınca, liyakat ortadan kaldırılınca personel hataları da oluyor. Evet burada da bir personel hatası var ama bu personel hatasını hazırlayan biraz önce söylediğim nedenlerdir.