“Özel olarak korunmak, engellilerin anayasal hakkı”
Engelliler ve engelli yakınları, evde kaldığımız ya da kalamadığımız şu süreçte çeşitli zorluklar yaşıyor. Sağlık Hizmetleri Sendikası Engelli Komisyonu Başkanı Ayşe Sarı “İlgili kurumların acil eylem planı yapması için çağrı yapıyoruz” diyor
Korona virüsün yayılmaya devam ettiği bu süreçte hepimiz farklı zorluklar yaşıyoruz. Ancak bu süreç en çok dezavantajlı kesimleri etkiliyor. Engelliler, ihtiyaçlarını karşılayamamaktan, doğru bilgiye erişememeye kadar birçok zorluklarla karşı karşıya kalıyor. Engellilerin bu süreci daha kolay atlatması için ise çeşitli önlemler alınması gerekiyor. Yapılması gerekenleri Sağlık Hizmetleri Sendikası (SAHİM-SEN) Engelli Komisyonu Başkanı Ayşe Sarı ile konuştuk.
Ayşe Sarı, engelli ve ailelerinin bu süreçte her yönden orantısız biçimde etkilendiğini söylüyor. Zaten engellilerin istihdam şanslarının az olduğunu dile getiren Sarı, özellikle bu süreçte engellilerin işsiz kaldığını ve ailelerinin geçimini sağlamakta zorlandıklarını aktarıyor.
Korona hastalarına hizmet veren hastaneler dışında sağlık kuruluşlarına erişimin neredeyse imkansız olduğunu dile getiren Sarı şöyle anlatıyor: “Evde kalan ve ağır engelli durumunda olan, özellikle nadir hastalığı olan çocuklarımızın zorunlu sağlık kontrollerini yaptıramıyoruz. Korkarım ki süreç bitiminde çocuklarımızın hastalıkları ilerlemiş olacak ve yeni hastalıklar ilave olmuş olacak. Kronik hastalıklar, obezite ve depresyon teşhislerinde artış olması kaçınılmaz. Bu günlerde sağlığa erişim hakkı, sadece korona virüs nedeniyle olur gibi düşünülüyor. Evde kalan kronik hastalığı olanlar, psiko-sosyal engelliler ve nadir hastalığı olanlar için özellikli sağlık hizmetlerine erişim durdu.”
BİLGİYE ERİŞİM ZOR
Sarı, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinin kapalı olması sebebiyle engelli çocuğu olan ailelerin de zorluklar yaşadığını ifade ediyor. Sarı “Engelli çocuklar için bir rutin haline gelen özel eğitim sürecini evde devam ettirmek oldukça zor. Çocuklarda bilişsel ve fiziksel gerilik yaşandığını deneyimliyoruz. Özellikle davranış ve uyum problemi olan otizmli ve zihinsel yetersizliği olan çocukların aileleri, psikolojik yönden de olumsuz etkileniyor.” diyor. Ev içi şiddetin, ihmal ve istismarın arttığı şu günlerde Sarı, engellilerin, özellikle engelli kadınların risk altında olduğunu ifade ediyor.
Korona virüsü hakkındaki bilgilere erişimde işitme ve görme engellilerin sorun yaşadığını aktaran Sarı, bilgilerin işaret dili, alt yazı ya da görme engelliler için sesli betimleme şeklinde verilmediğini dile getiriyor. Sarı “Bilgiler, sanki herkesin algı yeteneği aynı ve aynı oranda yüksekmiş gibi veriliyor. Bu da yaşlıların ve zihinsel yetersizliği olanların bilgiye erişememelerinde ya da bilgileri yanlış anlamalarında en önemli etken. Birçok yaşlı, sokağa çıkma yasağını anlamadığı için sokağa çıkabiliyor. Çünkü verilen mesajları anlamıyorlar.” diyor.
“ALIŞKANLIKLAR DEVAM ETMELİ”
Ayşe Sarı, ailelere kendileri ve engelli çocukları için günü planlamalarını öneriyor. Belli bir rutine alışmış çocukların alışkanlıklarının devam ettirilmesi gerektiğini belirten Sarı şöyle anlatıyor: “Gün içinde hep belirli saatlerde olmak üzere; özel eğitim ile ilgili bir etkinlik yapabilirler, fizyoterapi hareketlerini yaptırabilirler. Çocukların özel eğitim öğretmenleri ile görüntülü konuşmaları sağlanabilir. Aile, fizyoterapistinden ve özel eğitim öğretmeninden danışmanlık alabilir. Böylece bu süreç bitip merkezler açıldığında çocuk, özel eğitime yeniden başlamanın zorluğunu daha az yaşayacaktır. Temennimiz, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinin online eğitime başlaması ve MEB’in online özel eğitimin başlatılması için acil önlem alması. Ancak bu süreç içinde çocukların daha önce edindiği kazanımları, evde kalmakla kaybetmemesi için anne ve babalar, çocuklarının özel eğitimcisi ve fizyoterapisti olmak zorunda.”
Sürecin başında, çalışan engellilerin ve bakmakla yükümlü oldukları engelli yakını olan çalışanların idari izinli sayılmalarında sorun yaşadıklarını aktaran Sarı şöyle devam ediyor: “Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile engelliler idari izinli sayılmalarına rağmen bu iznin sadece kamu kurumlarını kapsaması, özel sektörde çalışanların düşünülmemiş olması ve birçok hastanede işe girdikten sonra engelli hale gelenlerin engelli kontenjanında gösterilmemesi gibi yanlış uygulamaların karşısında mücadele ettik ve hala mücadeleye devam ediyoruz. Okulların, kreşlerin ve özel eğitim kurumlarının kapalı olması ve bakıcıların artık evlere gelmemesi nedeniyle engelli yakını olan çalışanlar zor durumda kaldı. Engelli Komisyonu olarak bu sorunlara yönelik hem bakanlıklara yazılı talepte bulunduk, hem de imza kampanyaları başlattık. Sosyal medya üzerinden karar vericilerin dikkatini çekmeye çalıştık. Bize ulaşan çalışanlara yol gösteriyoruz, nasıl idari başvuru yapacaklarının bilgisini veriyoruz ve dilekçe örneklerini paylaşıyoruz.”
“ACİL EYLEM PLANI ŞART”
Geçen günlerde idari izin verilmeyen engelli bir sağlık çalışanının korona sebebiyle hayatını kaybettiğini dile getiren Sarı, kronik hastaların ve engellilerin iş sağlığı ve güvenliklerinin korunmadığını söylüyor. Sarı “Her hal ve şartta, engellilerin özel olarak korunmasını talep ediyoruz. Çalışma şartları bakımından özel olarak korunmak, engellilerin anayasal hakkıdır.” diyor.
Ayşe Sarı, Engelli Komisyonu olarak bu süreçte bireyleri bilgilendirmek için çeşitli çalışmalar yaptıklarını dile getiriyor. Neler yaptıklarını Sarı’dan dinleyelim: “Engellilerin yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerilerine yönelik aileleri bilgilendirmek, onların neler yapabileceklerini anlatmak için Instagram üzerinden canlı yayın düzenliyoruz. Bize ulaşan çok sayıda problem var. Sendika olarak sahada sadece biz varız. Bu yüzden hangi sendikaya üye olduğuna bakmaksızın danışmanlık yapıyoruz. Amacımız, engelli ve ailelerinin bu süreci en az zararla geçirmesini sağlamak. Öte yandan başta Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı olmak üzere Sağlık Bakanlığı’nın ve ilgili kurumların engellilerin yaşadığı sorunlar karşısında acil eylem planı yapması için çağrı yapıyoruz.”
ENGELLİLER NASIL DESTEK ALABİLİR?
Özel Çocuklar Destek Sistemi: Sağlık Bakanlığı tarafından başlatılan bu uygulama, zihinsel özel gereksinimi olup bu dönemde sorunları artan çocuklara ve ailelerine destek sağlıyor. Çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanlarının da ailelere ve çocuklara destek verdiği bu uygulamadan ücretsiz faydalanabilirsiniz. Destek almak için uygulamayı telefonunuza indirebilirsiniz.
'Özelim Eğitimdeyim’ Uygulaması: Milli Eğitim Bakanlığı tarafından oluşturulan bu uygulama ile çocuklar uzaktan eğitim alabiliyor. Ücretsiz olan bu uygulamayı telefonunuza indirebilirsiniz.
Ayrıca Alo 112, 155 ve 156 numaralarını arayarak Vefa Sosyal Destek Hattı’nı arayıp destek isteyebilir, belediyenin hizmetlerinden faydalanmak için Alo 153 Beyaz Masa’yı arayabilirsiniz. Yabancı uyruklu engelliler ve aileleri ise 157’yi tuşlayarak Yabancılar İletişim Merkezi’ni (YİMER) arayabilirler.