Glutensiz gıdalara erişim zor ve pahalı!
Çölyak hastalarının en önemli problemlerinden biri glutensiz gıdaya erişim. Çölyakla Yaşam Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Oya Özden “Binlerce çölyaklı ve ailesi maalesef mağdur durumda” diyor
Glutensiz besinler tüketmesi gereken çölyak hastaları, ürünlerin pahalılığı sebebiyle zorluklar yaşıyor. Çölyak ve Organik Beslenme Derneği, SGK tarafından yapılan desteğin 2015 yılından beri artmaması sebebiyle change.org’da bir imza kampanyası başlattı. Ödemelerin artırılması talep edildi. Kampanya iki hafta içinde dört bin imzayı geçti. Biz de Çölyakla Yaşam Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Oya Özden ile hem çölyak hastalığını hem de hastaların sorunlarını konuştuk.
Özden, çölyak hastalığının ince bağırsağın gluten proteinine karşı ömür boyu süren ve kronikleşen alerjisi, hassasiyeti olduğunu dile getiriyor. Buğday, arpa, çavdar ve yulafta gluten olduğunu belirten Özden “Alınan gıda, ince bağırsakta bileşenlerine ayrıştırılıp bağırsak mukozası üzerinden kana karışır. Vücudumuzun yeterince gıda alabilmesi, ince bağırsakta çok sayıda bulunan ve villus çıkıntıları olarak adlandırılan kıvrımlar tarafından sağlanır. Çölyak hastaları glutenli yiyecekler tükettiklerinde bağırsak mukozasında alerji nedeniyle villus çıkıntıları ve kıvrımları tahrip alarak azalır ve küçülürler. Böylece bağırsak yüzölçümü gittikçe azalır ve alınan gıdalar emilemez hale gelir. Sonuçta beslenme yetersizliği, arkasından da hastalık belirtileri ortaya çıkar.” diyor.
Özden, glutensiz ürünlere erişimin zor ve pahalı olduğunu ifade ediyor. Glutensiz ürünlerin üretimi için kullanılan hammaddelerin bazılarının yurtdışından ithal edildiğini belirten Özden, dövizin artmasının da bu ürünlerin pahalı olmasına sebebiyet verdiğini dile getiriyor. Özden şöyle anlatıyor: “Bu ürünler özel üretim alanları, ayrı ekipman ve eleman gerektiren ürünler, o da pahalılığı arttırıyor. Yurtdışından ithal edilen glutensiz gıdaların çok yüksek analiz bedelleri var. Bu parametrelerin her biri de maliyeti etkiliyor doğal olarak. Ayrıca ‘glutensiz beslenmenin’ popüler hale gelmesi de bu işten artı bir rant sağlamak isteyen kişilerin fiyatları abartmasında da etken rol oynuyor maalesef. Aslında yurtiçindeki üreticilerin glutensiz üretim için desteklenmesi ve KDV oranlarının düşürülmesi fiyatları doğrudan etkileyecektir. Umarım bir gün ülkemizde de uygun fiyatlı glutensiz ürüne ulaşım diğer ürünler gibi eşdeğer bir fiyatla mümkün olabilir.”
“PANDEMİ SÜRECİ ZORLAŞTIRIYOR”
Ödemelerin artması için yıllar önce de kampanyaların yapıldığını belirten Özden, sorunun bu şekilde çözülemeyeceği görüşünde. Üç sene önce TBMM’de bir araştırma komisyonu kurulduğunu belirten Özden “Vekiller, doktorlar, dernekler, glutensiz üretim ve ithalat yapan firmalar hepimiz günlerce toplantılar yaptık. Çok vaatler verildi ama uygulamada ne yazık ki MEB ile yapılan çalışma ve rapor sürelerimizin uzaması dışında bir değişiklik olmadı. Ama tabii biz dernekler olarak pes etmeyeceğiz. Çünkü binlerce çölyaklı ve ailesi maalesef mağdur durumda.” diyor.
Özden SGK tarafından ödenen miktarı ise şöyle anlatıyor: “Çölyak raporunu SGK'ya kaydettiren çölyaklı kişi 0-5 yaş arası 72 TL; 5-15 yaş arası 120 TL; 15 yaş üstü de 108 TL aylık ödeme alıyor. Tabii bu ödemeler çok pahalı olan glutensiz ürünleri satın almak için yeterli değil. Bizler her ortamda yine sıkıntılarımızı dile getirmeye devam ediyoruz ve edeceğiz de. Ama genel olarak pandemi süresi ve ekonomik yetersizlikler bu süreci daha da zorlaştırıyor.”
Çölyak hastalarının sorunlarının çözülebilmesi için derneklerin daha organize çalışmaları gerektiğini belirten Özden “Çölyak tanısı alan kişilerin mutlaka derneklere üye olup karşılıklı desteklerin verilmesi sağlanmalı, gıda yönetmelikleri, etiketleme, üretim konularında kurumlarla birlikte çalışmalara devam etmeli diye düşünüyorum. Kurumların bu konularda sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte çalışmaları bu aşamada son derece önem arz ediyor. Doğrudan bu sıkıntıları yaşayanlar olarak bizlerin bilgi ve tecrübeleri çok değerli.” diye ifade ediyor.
Dernek olarak yeni tanı alan çölyaklı kişilere diyet hakkında bilgi verdiklerini belirten Özden, glutensiz bir mutfak nasıl olmalı, glutensiz yiyeceklerin nasıl yapılması konusunda bilgiler paylaştıklarını dile getiriyor. Ayrıca bakanlıklar, resmi kurumlar ve belediyelerle farkındalık çalışmaları yaptıklarını belirten Özden şöyle anlatıyor: “Okullarda bilgilendirme seminerleri, mutfak atölyeleri, sosyal aktiviteler en önemli çalışmalarımız. 2019 yılında bir Avrupa Birliği projesi yürüttük, çok sayıda çölyaklıya diyete uyumla ilgili psikolojik destek ve glutensiz beslenme eğitimi verdik. Aileleri biraraya getirmeye gayret ettik. Projemizin en önemli amaçlarından biri olarak da projelendirdiğimiz Avrupa Çölyak Dernekleri Birliğine üye olduk. Bu sebeple de Avrupa'daki derneklerle çalışmalar da yürütüyoruz.”
Pandemi sebebiyle çalışmalarını online bir şekilde yürüttüklerini aktaran Özden danışma hattına ve sosyal medya üzerinden gelen sorulara cevap verip yardımcı olmaya çalıştıklarını dile getiriyor.
Web Sitesi: www.colyak.org.tr