Spor ve sağlığın buluşması: “Fizyoterapi”
Fizyoterapist Elif Yurdakul ile yaygın iskelet-kas sorunlarını ve bu sorunların çözümlerini konuştuk
Fizyoterapi insanlık tarihi kadar eski bir branş olsa da Türkiye’de özellikle son on yıldır daha fazla öne çıkıyor. Fizyoterapi üzerine merkezler açılırken devlet de alanı özendirmek amacıyla kamu spotları, reklam kampanyaları düzenliyor. Temelinde fiziksel problemleri bilimsel yöntemlere dayalı egzersizlerle tedavi etmeyi amaçlayan branşı Fizyoterapist Elif Yurdakul anlattı.
“SADECE HASTALAR DEĞİL”
- Öncelikle fizyoterapi Nedir? Spor ile ilişkisini açıklar mısınız?
Fizyoterapi ve rehabilitasyon, hareket yetersizliğine yol açan hastalıklar, yaralanmalar ve ağrılı durumlar sonrasında fonksiyonel durumun olabildiğince iyileştirilmesi, devamı için bilimsel kanıtlara dayalı değerlendirme ve fizyoterapi rehabilitasyona özel tedavi yaklaşımlarının fizyoterapistler tarafından uygulandığı bir bilim dalı olarak açıklansa da fizyoterapistler sadece hasta grupla çalışmazlar. Sağlıklı bireylere de fiziksel aktivite düzeyini artırma ve genel duruş bozuklukları hakkında danışmanlık yapmak üzere sağlıklı yaşam merkezlerinde de çalışmaktadırlar.
Fizyoterapistler bireye özgü ve ihtiyacına yönelik egzersiz programı hazırlar. Bireyin ağrısını azaltmaya yönelik ve bireyin yapabileceği düzeyde egzersizleri planlar.
- Bu alanda çalışan biri olarak insanlarda sıklıkla görülen kas ve kemik hastalıkları nelerdir?
Fizyoterapistlerin çalıştıkları alanları temel olarak iki gruba ortopedi ve nöroloji olarak ayırabiliriz. Ortopedi grubunda daha çok kırıklar ve dizde ön çapraz bağ yaralanmaları, halkın kireçlenme olarak bildiği osteoartritler, bel ve boyun fıtığı gibi problemler en sık görülenler arasında.
Nöroloji grubunda ise ülkemizde çocuklarda serebral palsi (hareketi kısıtlayıcı, kalıcı motor fonksiyon kaybı) veya gelişim geriliğine yol açan durumlar sık görülmekte. Yine yetişkin grupta inme (felç) çok sık karşımıza çıkıyor.
BİLİNÇSİZ SPOR HASTA EDİYOR
- Bu hastalıkların oranlarının yüksek olmasının sebebi ne? Bu hastalıklara karşı insanlar hangi egzersizleri yapmalıdırlar?
Aslında, ortopedik vakaların sebebi insanların vücut biyomekaniğini doğru kullanmayı bilmediği için ortaya çıkıyor. Yine bilinçsiz yapılan sporlarda, ısınmadan başlanılan ağır yüklenmeler (örneğin arada bir futbol maçı yapan erkeklerin ısınmadan direk koşmaya ve maça başlamaları) sakatlanma riskini arttırıyor.
Onun dışında bir hastalık durumunda reçete benzeri şu egzersiz bu egzersiz gibi herkese aynı egzersiz verilmemelidir. Egzersizler fizyoterapist tarafından bireye özgü ve fonksiyonel olmalıdır.
“ÖNEMLİ OLAN SÜREKLİ SPOR”
- Kültürümüzde yaşlıların çok hareket etmemesi, spor yapmaması gerektiğine dair yaygın bir inanış var. Bu doğru mu?
Evet, maalesef ki Türk toplumunda böyle bir inanış mevcut ancak diyabet, tansiyon, obezite ve kalp hastalıkların gelişimini önlemede fiziksel aktivitenin önemi çok fazla. Toplumumuzda yaşlılarda bu hastalıklardan bir ya da birkaçının mevcut olduğu düşünüldüğünde aslında baştan beri inaktif bireyler olarak yaşadığımızı ve kronik hastalıklara zemin hazırladığımızı da görmüş oluyoruz. Önemli olan gençlikte başlayıp sürekliliğini koruyan doğru spor diye düşünüyorum.
“ERKEN MÜDAHALE ÇOK ÖNEMLİ”
- Siz engelli gruplarıyla da çalışmalar yapıyorsunuz? Bedensel engelli bireylerde nasıl sonuçlar alıyorsunuz?
Bireyin hastalığının hangi evresinde geldiği ile ilişkili bir durum bu. Eğer çocuk bir hastada nörolojik bir problemden bahsediyorsak doğumdan itibaren takip ve erken müdahale çok önemlidir. İnme yani felç geçiren bir hastada da en erken dönemde ilk yıl geri dönüş çok hızlıdır. Yani erken dönemde bir şeylere müdahale edip daha az etkilenim bırakmak söz konusu. Ancak bazı hastalıkların giderek kötüye giden seyrinden dolayı fonksiyonel kayıpları önlemek bazen mümkün olmayabiliyor. Yani bu durumda da hastalık ve bireyi ne kadar etkilediği sonucu etkiliyor.
BUNLARI İHMAL ETMEYİN
Sadece sorunu olanların değil sağlıklı insanların da bazı egzersizler yapması gerektiğini söylediniz. Önerebileceğiniz egzersizler neler?
Özellikle masa başı bilgisayarda çalışan bireylerin oturduğu sandalyenin bel desteği çok önemli. Bunun için basit aparatlar mevcut. Ayrıca saatte bir ayağa kalkıp 2-3 dakika yürümek ve boyun ve omzu içeren basit postür egzersizlerini yapmak birinci önerimdir. Ayrıca yerden ağır bir şeyi alırken ya da evi süpürürken belden direk eğilmek yerine dizlerini bükerek eğilmek bel sağlığı için çok önemlidir.
Bunların dışında teknolojinin de getirmiş olduğu bir inaktivite mevcut. Yani çocuklarımızın ellerinden tabletler bizim elimizden telefonlar eksik olmuyor. Markete bile arabamız ile gidiyoruz. Spesifik bir egzersiz yerine biz fizyoterapistlerin önerisi fiziksel aktivite seviyemizi artırmaktır. Yüzme çok iyi bir egzersizdir tabi ki ancak sürekli havuza gitmek ve harcanan zaman yüzme sporunu herkes için mümkün kılmamaktadır. En azından günlük adım sayımızı artırmak ve düzenli yürüyüş yapmak belki de fiziksel aktivitemizi artırmanın en kolay yolu olacaktır. En azından otobüsten bir durak önce inip eve yürümeyi ya da öğle aralarında küçük yürüyüşler yapmayı önerebilirim.
Bir de ailelere en büyük önerim fiziksel olarak aktif çocuk yetiştirmek olacak ve tabi bunu kendileri de uygulayarak yani rol model olarak bir şeyleri çocuklara benimsetmek daha sağlıklı bireylerin yetişmesini mümkün kılacaktır.