İlk kadın televizyon spikeri: Nuran Devres
Tarih Yazan Kadınlar serimizin 10. bölümünde ilk kadın televizyon spikeri Nuran Devres'i anlatıyoruz
Basında eskiden çokça rastladığımız ‘arka sayfa güzeli’ geleneğini geri getiriyoruz ancak büyük bir farkla! Alanında ilk’lere imza atmış, ‘kadınlar yapamaz’ denilen mesleklerdeki cinsiyetçi kalıpları kırmış, cesur ve azimli kadın kahramanları tanıtacağız size. Onlar, bizlerle bu topraklarda yaşadı, mücadele etti ve başarılar kazandı. Lakin erkek egemen tarih anlayışı çoğunlukla onları yoksaydı. Bu kadınları tarihin tozlu sayfalarından çıkarıp, kamuoyunun yeniden dikkatine sunmayı hedefliyoruz. Buyrun tarih yazan kadınların öykülerine…
Özellikle kadınların tarihinde hiç bilmediğimiz hikayeler saklı. Türkiye’nin ilk kadın televizyon spikeri Nuran Devres de tarihte önemli bir rol üstlenmiş bir kadın.
Takvimler 31 Ocak 1968’i gösterirken, asla unutulmayacak bir ilk yaşanacaktı. Televizyonda TRT’nin ilk deneme yayını işte bu tarihte gerçekleşti. Bu ilk, yanında bir ilki daha getirdi. Türkiye’nin ilk kadın televizyon spikeri de bu yayındaydı. Ankara Mithatpaşa Caddesi’ndeki bir binada Nuran Devres (Emren) programı işte şu sözlerle başlattı: Sayın seyirciler burası 3. bant 5. kanaldan deneme yayınları yapan Ankara Televizyonu. Bugün 31 Ocak 1968. Bu akşamki deneme yayınına başlıyoruz.”
EN BÜYÜK HAYALİYDİ
Ankara’da dünyaya gelen Devres, ilk, ortaokul ve liseyi Ankara TED Koleji’nde okudu. Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesinde İngiliz Filolojisi okuyan Devres buradan mezun oldu ve üniversitede televizyon spikerliğine başladı. Spikerlik onun en büyük hayallerinden biriydi. Bu hayali gerçekleştirmek içinse yılmadan çalıştı. O dönem TRT, spiker olmak isteyenler için sıkı bir program uyguluyordu. TRT’nin verdiği kurslardan ve sınavlardan başarıyla çıkan Devres, yarıştığı bin kişinin içinden sıyrıldı ve spiker olarak seçildi. 
SPİKERLİKTEN SENARİSTLİĞE
Yıllar sonra TRT’ye verdiği röportajda Devres o günü şöyle anlatır: “Bir saniyesini bile unutmam mümkün değil. Acayip bir heyecan. Heyecandan öte bir şey. Şunu bir yüzümün akıyla yapayım sonra öleyim falan diyorsunuz. Yapacağım da ne biliyor musunuz? Üç tane cümle söyleyeceğim. O üç tane cümleyi haftalarca ezberledim. Herkes çok heyecanlıydı. Bir de canlı yayın. Bant yok, düzeltme imkanı yok. O zamanlar zaten bütün yayınlar canlı. Hatanın affı yok. Hepimiz yayın bittiği anda çığlıklarla zıpladık. Yani ilk defa profesyonel olarak televizyon yayınını yaptık. Bizim için unutulmaz bir anı o. Anı değil, yaşayan bir şey bizim içimizde. O günü hala yaşıyoruz.”
TRT’deki spikerlik kariyerinden sonra ise Amerika’nın Sesi Radyosu macerası başladı Devres için. Yine birçok basın yayın kuruluşundan insanın katıldığı bir sınava katıldı ve sınavdan birincilikle çıktı. Yedi yıl için gittiği Amerika’dan iki yıl sonra dayanamayıp döndü. Eşinin istememesi sonucu o tarihten sonra spikerliğe geri dönmedi. Spikerliği bıraksa da televizyonu bırakmadı. Seslendirme ve çeviri yapıp radyo oyunları kaleme aldı. TRT’ye dönüşü ise 17 yıl sonra gerçekleşti. Bu sefer baş dramaturg olarak dönen Devres, senaristliğe başlayıp birçok dizinin de senaryosunu yazdı.
IV. HENRY’NİN İLK ÇEVİRİSİ
İlk senaristliğini yaptığı polisiye dizi Kanun Savaşçıları’nın ardından Kara Melek, Mirasyediler, Marziye, Evdeki Yabancı ve daha birçok dizinin senaristliğini üstlendi. 40’a yakın dizi, 250’ye yakın radyo programı yazdı. Sadece ilk spiker değil aynı zamanda William Shakespeare’in IV. Henry eserini de Türkçe’ye çeviren ilk kişi oldu. John Osborne’un Öfke adlı kitabını da çevirdi. 2016 yılında ise kendi kitabı Melek-i Tavus kitabını yazdı.
İLK TELEVİZYON YAYINI
Kimi kaynaklarda ilk televizyon yayınının 1952 yılında İTÜ TV tarafından yapıldığı yazar. Bu yayına öncülük edenler ise Mustafa Santur ve Adnan Ataman’dır. İstanbul Teknik Üniversitesi’nin (İTÜ) Taşkışla binasının çatı katında başlayan bu yayın, daha çok öğrencilerin televizyon teknolojisini öğrenmesini amaçlar. Bir laboratuvar işlevi gören İTÜ TV, 1971’e kadar yayın yapar, birçok sanatçıyı konuk olarak ağırlar.
KAYNAK
Yazıyı hazırlarken, Mine Yagıcı Çiftçi ve İlyas Umut Özacar’ın yaptığı röportajdan faydalandık:
https://www.trthaber.com/haber/yasam/trtnin-ilk-televizyon-yayini-onun-anonsuyla-basladi-465600.html
https://www.biyografi.info/kisi/nuran-devres
https://sarkac.org/2020/10/turkiyede-televizyon-yayininin-baslamasi-itutv/