-
O eski halinden eser yok şimdi
Görevimiz Tehlike film serisini, bunca emeği için ayakta alkışlıyor, sekizinci ve nihayet son bölümü ile pistlerden alıyoruz. Öyle ya, neredeyse 30 yıl süren delidolu bir serüvenin ardından ne heyecan kalmış idi ne de bir beklenti. Üstelik hunharca macera kovalayan Tom Cruise Bey, bunca zaman yetkin dublörleri dahi hayrete düşüren bir adanmışlık ve cesaret ile hemen her sinemaseverin aklını da aldın. Ama artık hem yaşlandın (63 yaşına giriyor) he ... -
Vicdan ve önyargı yan yana olamaz
Sanırım, iki sene önce Suç ve Ceza Film Festivali’nde seyretmiştim Fani Dizeler adlı İran işi yapıtı, birçok parçanın tam bir ahengi ve tonu yoktu, ancak ortaya çıkan bütünlük resmen yıkıcı idi. Zaten Alireza Khatami ve Ali Asgari’nin ortaklaşa çektiği zelzele etkili bu iş, festivalin en iyi filmi seçildi ve ‘Altın Terazi’ ödülünü kazandı. Peki, kadim bir coğrafyada, yediden yetmiş yediye bir halkın, sosyal bir çürümeyle yaşamak zorunda kaldığını ... -
İradeyi asla yıkamayacaklar!
“Gelsin kuşatmacılar! / Ateş hattıyım ben / Kuşatacağım onları / Çünkü göğsüm / Sığınaktır halkıma / Gelsin kuşatma!” der Filistinli büyük şair ve yazar Mahmud Derviş, direnişin sembolü olan ‘Kekik Dağı’na adadığı ölümsüz eserinde. Öyle ya, anayurdu kuşatılmış bir halkın acısına tanığız onca yıldır; hele Gazze’de yaşanan tarifsiz insanlık dramı, canlı yayında, tam karşımızda. Dünya, umutsuzca ve çaresizce izliyor güçlü olanın haklı olmak zor ... -
Öldüm, öldüm, dirildim!
“Harcanabilir” kahramanımız Mickey Barnes, sürekli ölüyordu, hep ölüyordu, önce ölüyor, sonra ölüyor, tekrar ve tekrar ölüyordu. Böylesi kısa vadeli ömür, hayatın doğal akışını baz almadığımız için, üzücü filan değil ha, hatta filmin en eğlenceli bölümü tam olarak burası. Büyük bir bütçe, bariz bir düzensizlik ve hicivden ölecek hastalığı. Ben kendi adıma, Üçü Oscar, tam 210 ödüllü Güney Koreli yönetmen Bong Joon-ho’dan “Cinayet Günlüğü (2003) ka ... -
Makineye ‘yamuk’ yapılmaz!
“Hayatımda en mutlu olduğum iki an oldu. Birincisi Josh'la tanıştığım gündü. İkincisi ise onu öldürdüğüm gündü.” Film, kahramanımız Iris’in bu sözleriyle açılıyor, her şeyden önce bir kadının, yanlış bir adamla rastlaşmasının ve büyük bir sevdaya yelken açmasının felakete dönüşebileceğini öngörüyoruz. Ancak onun duygu yüklü ve masum bir robot oluşu, tüm öyküyü tersyüz edebilecek mi, işte biricik gerekçemiz artık budur! Elbette ‘spoiler’ denilen s ... -
Sinemada cunta yüzleşmesi
Cunta ile hesaplaşma, aslında büyük bir ukde hâlâ kadim coğrafyamızda. Memleketimiz, Latin Amerika ülkelerine çokça benzer; hani ekonomik krizden girip, aynı ve benzer belalara yine ve yeniden gark olmaktan devam edip, darbelerden çıkabiliriz, pek rahat! Askeri diktatörlüklerle hesaplaşma mevzusu ise bambaşka bir mecra; çoğu halk, bedel istedi postallı, apoletli karanlık ve kanlı yılları yaratanlardan, biz ise resmen yüzleşemedik, sağlıklı yarınl ... -
Uluslararası Altın Kelebek gibi bir şey!
Heykelciğe benzetilen ‘amca’ yüzünden adını Oscar bellediğimiz, Amerikan Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi’nin meşhur ödülleri, 97. kez birilerini sevindirdi, diğerlerini üzdü. “Anora” ardı ardına kazanmaya başlayınca, dedim hah! Yarın hemen hemen tüm editörlerin başlığı artık hazır: “Anora geceye damgasını vurdu!” İnanmıyor musunuz, size zahmet gidin bakın başlıklara. Bu rutin asla değişmez, yağmur yağdı böyle oldu haberleri gibi, klişe ga ... -
Bir ‘arzular şelale’ filmi!
Birinin diğeri üzerindeki tahakkümünü ve mutlak kontrolünü anlatmaya çabalayan bir film diyebiliriz Babygirl için, özetle. İşyerinde gönüllük ile başlayan egemenlik ve itaat ilişkisi, özel yaşama da hükmeder ve gündelik hayatın bütününe sirayet ederse, ne olur? Film ünlü bir oyuncu kadrosuyla, merak uyandıran böylesi bir soruya kendince yanıt veriyor. Ancak ne denli başarılı oluyor, bakın bu tartışılır. Evet efendim, film bitince şöyle düşündü ... -
Avutulmamış hayatlara dair
Yoksulluktan ve yoksunluktan azade olmak adına, sömürülmeye rıza gösterilebilir mi? Hele hele savaş koşullarında ve büyük yıkımın tam sonrasında. “Şişli Kız”, böylesi acıklı bir kurtuluş seçeneği ve güçlü iradesi arasında bocalayan bir kadını resmediyor, İnsana kaçacak yer bırakmayan ve hep zorlu koşullar dayatan vahşi bir sistemin yarattığı sefil bir hayatı da fonuna oturtarak. Kahramanımız Karoline (Victoria Carmen Sonne), güneşin pek okşam ... -
“Hayat, şiirsel olasılıklarla dolu!”
“Aydınlık Hayallerimiz” (All We Imagine as Light), kadınların varoluş ve dayanışma öyküsüne, adaletten güvenliğe, eğitimden gelir dağılımına her şeyin sorunlu olduğu Hindistan’a dair toplumsal ve politik mesajlar da ekleyen sımsıcak ve şefkatli bir ilk film. Evet, kırsaldan, taşradan, kasabalardan, köylerden akın akın gelerek, büyük umutlarla doluştuğumuz şehirler, bir çoğumuzu hızla tüketmiyor mu, kimimiz kırılan hayallerimizle dönüyoruz, işte g ... -
Alternatif gerçekler yaratma sanatı!
“Yüzyıllık Yalnızlık” (Cien años de soledad), modern çağımızın biricik tüketim malzemesi olan diziye çevrilince, haliyle reddetmeye hazırdık ve sahiden isyanlardaydık. Lakin dizi, becerisiyle ve orijinal metne benzerliğiyle, beni ve romanın çoğu sadık okuyucusunu, direkt terse yatırdı. Karşımızdaki özen, emek ve incelikle oluşturulmuş, festival ve sanat filmi tadında bir seyirlik idi. Bu yapıt, bir büyük başyapıta saygı duruşu gibi. Ne güzel! ... -
Kötüler, iyilerden hep daha fazladır!
Upuzun bir yılı daha hızla tükettik, başlangıcı daha dün gibiydi oysa, ne ara sonuna geldik, hayret! Bu senenin son yazısında, 2024’ün en iyi filmlerini anlatalım isterim ama öncelikle, sinema adına nasıl 52 hafta geçirdik, onu konuşalım. Evvela 2024, en çok filmin vizyona girdiği yıl olabilir (yanılmıyorsam), 454’ü yeni, toplam 570 yapıt gösterim şansı yakaladı. Ötesinde geçen seneye göre, bir milyon seyircilik bir artış da yaşandı. İzleyici say ... -
Sistem bizi ne güzel besliyor!
Kapitalizm denilen tarifsiz heyula, şef kültürü tarifini, filmler, diziler, şovlar ve programlar aracılığıyla, sürekli dayatıyor tüketim toplumuna. Aslında çok parlak bir fikir ha, süslü ve pahalı tabaklar üzerinden hepimizi hipnotize etme çabası. Öyle ya, ritüele çevrilmiş tıkınma merasimi, resmen vitrini ve reklamı gibi bir şey, vahşi sistemin. Geriye kalan mı? Özendirmek, imrendirmek, çarkın dişlisine dahil etmek, elbette. “Mutfak” “La Cocina) ... -
Devamsızlık esas olsun!
Pek meşhur Gladyatör atlı başyapıtı, işte şöyle kült bir eser, böyle de klasik bir film diye övmelere doyamamak, harbiden aşırı gereksiz bir çaba olurdu. Çünkü film çok sevildi, beğenildi ve takdir edildi, hatta birden fazla izlendi, beşi akademi heykelciği (en iyi film Oscar’ı da dahil) toplam 55 ödül kazanmasını da bildi. Tam 24 yıl sonra devam filmi gelince, haliyle “Gladyatör 2” (Gladiator 2) için beklenti çıtası da arşa çıktı. Kendi adıma um ... -
Taşrada özgürlük savaşı!
61. Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde bir kez daha şahit olduk ki, seyirci seveceği, beğeneceği, benimseyeceği filmlerin resmen yolunu gözlüyor. Sinemaseverin ayakta alkışladığı bir film, neden sanat-festival işi değil de genel izleyicinin arzuladığı anaakım bir proje oluyor diyebilirsiniz, elbette. Çünkü 7. sanat bellediğimiz kolektif çaba, sinema koltuklarında oturmuş kitlenin önünde neşrediliyor, tastamam insanlar etkilensin, duyguları ... -
Bedel ile beden arasında…
Memleket sathındaki festivallerde yıllar yılı gezdikçe, musiki ile en ufak bir ilgisi bulunmayan bir yapıta en iyi film müziği, doğaçlama çekilen bir filme en iyi senaryo ödülü verildiğine tanık oldu bu gözler. Jüriler olmazı oldurmak gibi bir misyon biçebiliyor kendine, bazı zamanlar. Ve bu salt Türkiye gerçeği de değil ha, misal 77. Cannes Film Festivali’nde en iyi senaryo ödülünü kucaklayan “Cevher” (The Substance), gücünü senaryodan değil, re ... -
Tastamam kendi ipini çekmek!
Çok beklenen “Joker: İkili Delilik” (Joker: Folie à Deux) adlı filmi seyredince, hani şu hemen herkesin diline pelesenk olan pek bildik reklam var ya; “Gazoz olma, efsane ol!” diye, işte onu büyük bir hünerle resmen tersine çevirmişler ve “Efsane olma, gazoz ol!” diyerek, bindikleri dalı kesmeyi, güzelce becermişler. Emeği geçenlere tebrikler, kendi kazdığı kuyuya düşmek deyimi, harbiden cuk oturuyor bu bile isteye çuvallama öyküsüne. Sahiden ... -
Yoksulluk bir tür esarettir!
“Suna”, yalnız başına mücadele etmekten hayli yorulan, fukaralıktan evlenmek zorunda kalan ve sevmediği yaşça büyük bir adama resmen katlanan elli yaşlarındaki bir kadının öyküsünü resmediyor, toplumun cinsiyet, yaş ve maddi durum ezberini odağına alarak, bunu kendince bozmaya çabalayarak. Travma ve öz yıkım filmleri her zaman zorludur, çünkü insan kendinden bir şeyler bulur. Yönetmen Çiğdem Sezgin tarafından 2022 yılında çekilen Suna, festiv ... -
Yıllar sonra yeniden…
Bir devam filminde, iki yapım arasında 36 yıllık dev ve derin bir boşluk varsa, kabul buyurun bu pek makbul değildir ve üretici açısından da hayli riskli bir durumdur. Çünkü geçen yıllar birçok şeyi değiştirmiş, dönüştürmüş, bambaşka bir hale büründürmüştür. Algılayış, kavrayış gibi büyük laflar etmeyeceğim, lakin izleyicinin sevme, beğenme, etkilenme hali, ‘zamanın ruhu’ karşısında eminim farklılıklar gösterir. Sinemacıdaki asıl çekince, öncelik ... -
Gördüğüne inanma!
Bazı filmler vardır, beklenmedik güzel bir hediye gibidir. İnsanı resmen terse yatırır, şaşırtır da şaşırtır. İşte “Sevgilim Kaç” (Strange Darling), tam olarak böyle bir film, zamanla kendinden daha çok söz ettirecek, hatta kült film muamelesi bile görecek, besbelli! Zaman dilimlerinin yerlerini sürekli değiştirerek ve epizodik bir anlatım dilini seçerek, ezberimizi bozdurmaya çabalayan bu film, hiç şüphesiz. Klişe bir seri katil öyküsünü, kesinl ... -
Uzayda akraba evliliği!
Katmanlı, derinlikli, incelikli ve sersemletici senaryonun, milenyumdan beri tek tük örnekler dışında, beyazperdeyle buluşmaya tereddüt ettiğini düşünüyorum, hala. Metin hayli basitleşti, çokça benzeşti, çarpıcılık ve akılda kalıcılık ise pek aranmaz oldu. Yapay zekanın, yakın gelecekte sinema sektörünü dizayn etmesi kaçınılmaz gibi görünüyor. Yok, bu 7. sanat adına bir tehdit değil! Riskten öte, çağın gerekliliği diyebiliriz. En nihayetinde bu k ... -
Bir kısa mesafe filmi…
“New York’ta Bir Gece” (Daddio), kısa süreli bir taksi yolculuğunu konu alan, şoför ve yolcu dışında seyirciyi de arabaya konuk etmeye çabalayan, gece manzarasının eşlik ettiği bir tek mekân filmi. Sadece iki kişinin oynadığı, bol diyalog içeren, aksiyondan ve çatışmadan muaf bir filmi sinemada seyretmek, kabul buyurun herkesin harcı değil! Genel izleyici, bunu zorlayıcı ve sınırlayıcı bulabilir, üstelik ekonomik krizde bilet hakkını eğlenceden y ... -
Tarih yazan kadınlar!
Biyografi filmleri iyi kotarılırsa şayet, rakiplerine hiç şans tanımaz. Ödüllere boğulmak varsa hedefinde, tam isabet kaydetmeyi başarır, ekseriyetle. Yani bize bildik bir öyküyü, dramatik bir gerilimden yoksun dahi olsa yutturmayı becerir, pek kolay. Şu an iki ayrı dijital platformda, açık denizde uzun mesafe yüzücüsü iki kadına dair iki film var. Tarihe altın harflerle adınızı yazdırmak bir yana, böylesi bir azim, hırs, efor, mücadele gücü ve k ... -
Komik, tuhaf ve gerçek
Ünlü Yunan yönetmen Yorgos Lanthimos, resmen evin sevilen şımarık çocuğu gibi takılıyor, ne yaparsa yanına kar kalacak, hep hoşgörüyle karşılanacak ve sırtı sürekli sıvazlanacak, hani neredeyse. Ancak son filmi “Merhamet Hikayeleri” (Kinds of Kindness) ile, benimsediklerine katlanma, görmezden gelme ve göz yumma konusunda hayli toleranslı olan sanat sepet cephesinde de homurdanmalara yol açtığı aşikâr. Hollywood prangasına rağmen, cüretkâr iş ... -
“Solgunluğumu al!”
İranlı yönetmen-senarist Noora Niasari, ilk uzun metraj filmi “Şeyda” (Shayda) ile, çocukluğunda yaşadığı sarsıcı ve kalıcı deneyimi, direngen annesine (ve elbette İran'ın cesur kadınlarına da) övgü olarak günümüze taşıyor. Şeyda, tastamam kadına yönelik şiddete dair bir film, bu evrensel bir suç olsa da ataerkil kodların ve toplumsal baskının bariz olduğu ülkelerde (Türkiye, İran vs.), travmanın çok daha can yakıcı boyutlara ulaştığı aşikâr. ... -
Şeytan şova bayılır!
“Şeytanla Bir Gece” (Late Night With the Devil), korku janrının tüm klişelerini kullansa da sinemada örneği tek tük bulunan ve medya eleştirisini de odağına oturtan sıra dışı bir film. Pek ünlü yazar Mark Twain; “Sessiz kalıp dünyanın aptal olduğunuzu düşünmesine izin vermek, ağzınızı açıp tüm şüpheleri ortadan kaldırmaktan daha iyidir” dese de reyting, televizyon ve şov kelimeleri bir araya geldiğinde hemen her şey hudutsuz geveze olur, şeytan i ... -
Maymunlar Cehennemi veya İnsanlar Cenneti!
Neredeyse tüm insanlık, dünyanın yapay zekâ çağına girişini ve robotların şaşkınlık veren gelişimini konuşurken, artık primatları geleceğin hükümranları olarak betimleyen kadim Maymunlar Cehennemi serisine burun kıvrılması haliyle muhtemel. Çünkü teknolojik ilerlemenin inanılmaz hızı, şu an için insanın en büyük endişesidir, ooo maymunlara gelene kadar, neler var neler. Pek meşhur Maymunlar Cehennemi serisinin 10. filmi “Maymunlar Cehennemi: ... -
"Her pasta güzel pastadır"
“Hit Man”, çok iyi kotarılmış bir suç komedisi, üstelik tam tekmil romantizm katkılı bir kara film bu. Felsefeyle eğlencenin, psikolojiyle sevginin kesişim kümesinde, bir insanın kendini bulmasının, kimlik-benlik aramasının kaotik öyküsü anlatılıyor. Film hem akıllıca işler yapıyor hem de yağ gibi akıyor. 43. İstanbul Film Festivali seçkisinde yer alan filmi, kadim Kadıköy Sineması’nda seyrettim. Hit Man, 31 Mayıs’ta vizyon diyecek, ardı ... -
“Hep tek başımıza!”
“Mükemmel Günler” (Perfect Days), resmen basitin ve sıradanlığın dokunaklı güzelliğine meylediyor ve asla boş vermeyen, hayatını seçimleri ve isteğiyle belirleyen düzgün bir adamın şaşırtıcı öyküsünü merkezine alıyor. Bu ayrıksı portre, yalnızlığına rağmen, sektirmediği rutinleri, kendine yakıştırdığı ritüelleri ve elbette iyi müzik ile mutluluğu yakalamayı bilen bir insana dair. Ve bir bakıyoruz, aslında sade ve yalın yaşamayı becerebilenlere im ... -
Sıradanlığın tanımsız kötülüğü
“İlgi Alanı” (The Zone of Interest), insanın vicdanını susturduğunda ve umursamamanın Nirvana’sına ulaştığında, cehennemin dibinde, kendine ve ailesine cennet bahçesi kurabilecek kadar alçalabileceğini anlatıyor, tamı tamına. Geri planda soykırım, ön tarafta pastoral bir saadet tablosu… İnsanın korkunç potansiyeline dair. Kan, şiddet ve hatta hareket bile yokken, sınırsız kötülüğü, sessiz, derinden ve süslemeden aktarma çabası, gerçekten akılda k ... -
Hayat denen sınavdan geçebilmek!
Hayat dersleri mevzusunda sinema yapma gayreti, çoğu zaman klişeye yaslanmakla eşdeğer olabilir. Basmakalıp görünmekten kurtulmak pek kolay olmasa da yetenekli ve deneyimli bir sinemacı, bazen bunu ziyadesiyle başarıp sımsıcak bir film yaratabiliyor. Örnek mi göstereyim? Alexander Payne’ın yönettiği “Geride Kalanlar” (The Holdovers) derim, tereddütsüz. Öyle ya da böyle, olağandan alnının teriyle çıkıp, tersyüz etmeyi bilen ve üstüne de yalnızlığa ... -
Günceli çağrıştıran bilimkurgu!
Bilimkurgu, tıpkı fantastik gibi sinema sanatının görsel ve işitsel doruğudur, hiç kuşkusuz. Kült ve klasik olmak isteyen her yapıt, illa hayal gücüyle yarışmalı, rüyaları gerçek kılmalı, sınırlarını zorlamalıdır. Beyazperdede düşsel bir evren yaratabilmek, ancak destansı ve büyülü filmlerle mümkün olabilir. İşte “Dune: Çöl Gezegeni Bölüm İki”, bunu hakkını vererek sağlıyor ve ilk filmin üzerine bariz çıkarak, yapımı resmen epik ve teknik bir gös ... -
Hayatın küçük güzellikleri
“Sararmış Yapraklar” (Kuolleet lehdet), tebessüm etmeyi unutan yoksun ve yoksul işçi sınıfına dair, kendi halinde dramatik, komik ve romantik bir film. Karakterleri donuk, süresi makul, yaşama sevinci gizli, yalnızlık baskın, hayal kırıklıkları bariz, zamansızlık hissi hâkim. Bu yapıt herkese göre değil, zaten çoğunluk beni sevsin, her yerde güzelce methetsin gibi bir derdi de yok. Ancak yılın en iyi filmlerinden biri olduğu kesin. Fin ... -
Alengirli ve Zırdeli!
“Zavallılar” (Poor Things) adlı güzelim film için, zırdeli ve alengirli bir Barbie, hatta histeri zirvesi veya tuhaflıklar silsilesi diyebiliriz, hani hiç kasmadan, orta yolu arayıp bulmaya çalışmadan. Zaten aşırı dozda gariplikler ve türlü türlü haller, görsel ve işitsel sihir peşinde koşan kalburüstü yönetmen Yorgos Lanthimos’un alameti farikası gibidir. Bu film, insanda üzerine konuşma isteği uyandırıyor, toplumsal hafızamız, sosyal adalet, ka ... -
“Yaşasaydın ve Görseydin!”
Anadolu rock akımının kurucu babalarından Cem Karaca’nın, hayli zorlu ve dopdolu hayatından kesitler sunan “Cem Karaca’nın Gözyaşları” adlı film, nihayet bugün vizyona girdi. Doğuyla batıyı kaynaştırıp, rock ile türküyü harmanlayarak çıkılan yolda, artık o büyük dalganın sahipleri teker teker veda etti, pek azı kaldı hayatta. Peki, dalgalar dağıldı ve bu eşsiz çığır tarihe karıştı mı? Yo, kocaman bir hayır! Hatta yerelden evrensele yönelmekte git ... -
Bazı deneyimlerin tarifi olamaz!
“Kar Kardeşliği” (La sociedad de la nieve), 52 yıl önce yaşanmış trajik bir uçak kazası üzerinden, dostluğu, ümidi, beraberliği, fedakarlığı anlatmaya çabalıyor, amansız doğaya, vahşi koşullara, onca çaresizliğe, mutsuzluğa, umutsuzluğa rağmen. İlginçtir, insana dair bu en bildik hayata tutunma öyküsü, yıllar yılı salt yamyamlık hikayesi olarak neşredildi. Oysa bırakın insanı, herhangi bir canlının olmaması, bulunmaması gereken bir yerde (And Dağ ... -
Bulup bulup yitirmek!
Yılın en çok konuşulan yapımlarından biri olan “Başka Bir Hayatta” (Past Lives) hakkında, olur ya kısa ve öz bir tarif isteseler, bildik bir eski şarkıdan alır ve “Söyledim aşkımızı Ankara rüzgarına / Olmadı kaldı benim her hevesim yarına…” derdim, tereddütsüz. Film, derdini sade ve gösterişsiz bir şekilde dillendiren yapıtları sevenleri bir şekilde yakaladı, duygularını anlatmakta ve iletişim kurmakta sorun yaşayan karakterleri, hayli donuk, mat ... -
Napolyon bir kez daha öldü!
Hiç eğip bükmeden, sapmadan, yormadan dümdüz konuşalım, içten, samimi ve dürüstçe, biz bize. Ünlü ve yetenekli bir Yunan yönetmenin çektiği Atatürk filminden beklentiniz ne olurdu? Evet, evet, alın size hayli tarafgir, oldukça klişe ve harbiden yüzeysel bir senaryo dediniz sanki. Hah! Bir İngiliz yönetmenin, ezeli düşman belledikleri ülkenin, yani Fransa’nın lideri ve tarihi karakteri Napolyon hakkında çekeceği film de üç aşağı beş yukarı aynı ne ... -
Ustaların acemilik hakkı!
Hemen her sinemasever, usta yönetmen David Fincher’ın filmlerine bağlılık gösterir, gönüllerinde ayrı bir yer verir, kimini tekrar tekrar izler, çoğu sahnesini de neredeyse ezbere bilir. İşte “Dövüş Kulübü” (Fight Club), “Yedi” (Seven), “Oyun” (The Game), “Zodiac”, “Kayıp Kız” (Gone Girl). Ve hatta “Benjamin Button'ın Tuhaf Hikayesi” ile “Ejderha Dövmeli Kız”ı da katabiliriz kalburüstü yapıtlar içeren güzelim filmografisine. Ancak son filmi “The ... -
Acılardan artakalan…
Katledildiğinde 41 yaşında olan Sabahattin Ali’yi, henüz 19 yaşındayken “Elbette ihtiyarlayıp / toprağa döneceğiz / biz bir günde parlayıp / bir günde söneceğiz” dizelerini yazdıran neydi, inanın bilmiyorum. Yaman bir kalp kırıklığıdır memleketimiz adına, yaşadığı hazin ve kahredici son. Büyük Japon animasyon ustası Hayao Miyazaki’nin, ekibiyle tam yedi senede incelikle dokuduğu son eseri ‘Çocuk ve Balıkçıl’ı (Kimitachi wa Dō Ikiru ka) seyredince ... -
İyiyse uzun da olabilir!
Yaşayan en etkin ve yetkin sinemacılardan biri olan Martin Scorsese’nin son filmi “Dolunay Katilleri” (Killers of the Flower Moon), istemeden hem zengin hem de hedef olan bir Kızılderili kabilesine odaklanarak ve öyküsüne aile, din, itimat, aşk, hırs, şüphe, mülkiyet ve daha birçok şeyi katarak, vahşi kapitalizmin suç profilini çizmeyi deniyor, Amerika’nın gizli, pis ve kirli tarihini hafifçe aralayarak. Ve bir büyük yağmanın normalleştirme çabas ... -
Artık bilmeyen insan yok!
“Do Not Disturb” (işte otel odalarının dış kapısına asılan, genellikle başına ‘please’ (lütfen) de eklenen, çoğu kırmızı renkli rahatsız etmeyin yazılı kart) adlı filmi, çokça sevilmek ve bir parça önemsenmek isteyen iyi kalpli yalnız bir adamın trajikomik öyküsü olarak okudum. Kuşkusuz filmin seveninden daha çok sevmeyeni olacaktır, çünkü Cem Yılmaz’ın adı etrafından oluşan fenomen, “patlat bir espri, keyfimize bakalım” etiketini iliştirmeden bı ... -
Bir yıl, iki mevsim
“Kuru Otlar Üstüne” filmi, “Dünyada güzel olan her şey, daha insana ulaşamadan kendisinin ördüğü ağlara takılıp kalıyor” diyor ve ardından devam ediyor; “Buraya ilk geldiğimden beri aklımda sadece gitmek var.” Evet, yine ve yeniden taşra menzilli bir sıkışıp kalma öyküsüne katılıyoruz, kuşkusuz olmuş ve iyi kotarılmış. Issızlığın, hiçliğin ve çaresizliğin karla kapladığı tam tekmil fukara bir yerde, kendisini hızla tüketen bir işte çalışanlar, ek ... -
“Yol”, “Umut”, “Sürü”, bir de “Duvar”!
Memleket sinemasına dair politik ve derdi olan filmlerinin öncüsü olan Yılmaz Güney, her doğum veya ölüm gününde, doğru ya da yanlış topyekûn bir bombardımana tutuluyor, istisnalar hariç. Elbette kimse eleştirilemez değil, ancak artık yaşamayan bir insanın ardından kopartılan suni fırtına, özel hayatın kodlarına aşırı tutunarak, asıl gayeyi ıskalatıyor, yeni nesilleri gerçek meselesi olan, halkının sorunlarına kamerasını doğrultan sinemadan uzakl ... -
Babalar, tutkular, evlatlar
Öyle diziler var ki, hiç bitmesin istiyor insan, şaka filan da değil ha, kimi seriler, harbiden sinema sevdamızla yarışır. Disney + platformu, malumunuz halkımızın tepkisini ziyadesiyle çekti, hatta birine kulak misafiri oldum, çocukluk arkadaşım Miki Fare’nin hatırı olmasa, sıkı söverdim diyordu. Kemer sıkma kararı aldık diyen platformun, Güney Kore’de yaklaşık 40 milyon dolarlık dev bir bütçeyle, “Moving” adlı 20 bölümlük dizi çekmesi ise apayr ... -
“Gamsız hayat, herkesi başka yorar”
Teknolojinin tam gaz gelişimi, içeriklere ulaşımın hayli meşakkatsiz hali, dijital dünyanın film üretimini haliyle kolaylaştırması, sinemaseverleri sahiden hoşnut etti mi? Bundan emin değilim! Bunca bolluk ve bereket içerisinde, mest olacak bir yapıta denk gelmek, pek de mümkün görünmüyor. Vizyon filmlerine bakıyorum, ilgimi çeken yok, internette volta atıyorum, televizyon kanallarını geziyorum, platformlarda dolaşıyorum, nelerle mi karşılaşıyoru ... -
“Büyümez ölü çocuklar!”
Melih Cevdet Anday, ‘Hiroşima’ şiirinde şöyle der; “Büyükbabam, babam, ben / Küçük oğlan, kız, damat… / Gelişimiz teker tekerdi / Gidişimiz cümbür cemaat.” Evet, sadece kundaktaki bebekten, hayatının son demindeki ihtiyarlara dek yaşayan tüm kuşakları değil, henüz doğmamış olan nesilleri de hedef alan bir büyük kitlesel imha silahına, yani malum atom bombasının doğuşuna dair bir film; Oppenheimer. Tarihe insanlığın utanç belgesi olarak geçen, böy ... -
Sinemayı kurtaran adam!
Dev bütçeli ve reklam delisi devam filmleri ile büyük paralar yatırılan bol kepçe efekt destekli yapımlar, her zaman gişede uçacak, yatırımcısını yeniden suyunun suyu projeler için koşturacak değildir, iyi ki de öyledir. Sonsuz döngü sinemasının ne sektörün gelişimine ne de seyircinin beklentisine pek bir faydası yok. Bakın kaç haftadır her yerde bir Barbie modası esiyor, harbiden inanılmaz. Çocuk gibi davranan koskoca insanlara laf edecek değili ... -
Kamçı son kez şakladığında
Pek meşhur Kamçılı Adam serisinin son filmini yazmaya karar vermişken, aynı hafta vizyon diyen ve yine düşmanını lanet Nazi’ler olarak sabitleyen Sisu adlı filmi de boş geçmeyelim istedim. Hani bizim Cüneyt Arkın’ın Kara Murat, Kartal Tibet’in de Tarkan filmleriyle şekillenen tarihi fantezilerimiz, yok artık dedirtir hepimize, ancak Finlandiya yapımı Sisu’yu izleyince, ismi geçen eserler, bir anda gayet mantıklı ve hayli sahici gelir oldu gözüme, ... -
Hayat dağınıktır çoğu zaman
“Güzel Bir Sabah” (Un beau matin), kentlere gönüllü sıkışan ve modern hayatın azimli tutsağına dönüşen zavallı bizlere, sonumuzun ne olacağını, bu işin nereye varacağını sakince anlatmayı deneyen bir film. Günlük trajedilerimizin sıradanlığında, sessiz yıkımların varlığında buluyor kendini yapıt, yaralara merhem olmak gibi derdi yok. Çatışma yaratmak, aksiyon katmak, hesaplaşmaya çağırmak veya suçlu aramak ile de uğraşmıyor. Birçok kez anlatılmış ... -
Baskıdan kaçış yok, mahşerde bile!
Filmler ve televizyon serileri, hayli zamandır benzer estetikle çekilir oldular. Hani neredeyse her bölüm başı, hali vakti yerinde uzun metraj kurmaca bir yapıt kadar, para ve emek dökülüyor dizilere. İşte tam da bu sebeple, arada sırada dizileri de kurcalamak isterim, izninizle. Dijital platformların, klasik anlayışı bile isteye yıkma gayretine girmesi gerekiyor, çünkü seyirci bayatlamış bir çayı, tekrar ısıtıp içmek istemiyor. Platformlar naz e ... -
Böyle gelmiş, böyle gitmesin
Sinemada, elbette havadan sudan işlere de ihtiyaç var. Eğlenmek, ürkmek, üzülmek, gülmek, gerilmek, iyi hissetmek ve dahası, şüphesiz modern toplumun, tüketim talebidir. Ancak kalıcı ve asıl olan, mağdur edilenlerle empati kuran, meselesi bulunan ve içinde kocaman dertler taşıyan filmlerdir, kanımca. Evet, mevzusu olan yapıtlar, kendi adıma önceliğimdir. Çünkü çoğunluktan, güçlüden, erkten yana kolay yolu seçmeyip, gerekirse bedel öderim diyen ve ... -
Seri katil, sosyal tarih!
Tam tekmil devletten onaylı kadın düşmanlığı ve cehaletin korkunç sıradanlığı diyebileceğim “Kutsal Örümcek” (Holy Spider) filmini nihayet seyredebildim. Nitelikli ve incelikli İran sineması, gerçek acılardan damıtılmış bu polisiye gerilim öyküsüyle, sert ve lanet bir film yaratabilmiş, seyircisini sarsmayı görev sayarak. Hele ki final, fanatikliğin, nefretin ve suçlu üretme şeklinin, bir aktarım meselesi olduğunu haykırıyor, duymaktan kaçmak içi ... -
İlle de menfaat günümüz mottosudur
İlk gösterimi 42. İstanbul Film Festivali’nde gerçekleşen ulusal yarışma filmi “Boğa Boğa”, toplamda sıfır ödülle ayrıldı, rakipleri başyapıt değildi oysa. Boğa Boğa, festivalin hemen ardından dijital platformun (Netflix), bayram hediyesi olarak yayınlandı, zaten sinemada eli yüzü düzgün film peşine düşmek, artık neredeyse imkânsız. Beyazperde resmen korku istilası altında, ürkütme girişiminden kaçabilirseniz, direkt komediye yakalanıyorsunuz, gü ... -
Aile, bir ülkenin özetidir
İran sineması, yaşamla mistisizmi harmanlayan ve incelikli bir dili sürekli geliştiren bir yol izliyor, senelerdir. Zorda, darda ve acılarda yaşıyor bir halk, İran’ın en önemli kadın başrollerinden Taraneh Alidoosti de daha birkaç ay önce, kadınların 44 yıllık meşru isyanına verdiği destek yüzünden cezaevinde yattı ve kefaletle çıkabildi. Leyla’nın Kardeşleri filminde, müthiş bir performans sergileyen Taraneh, yoksullukla şekillendirilmiş ataerki ... -
Kimse savaştan sağ çıkamaz!
Sınırın ötesindeki İlk Körfez Savaşı (1990-1991) sırasında okumuştum “Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok” (Im Westen nichts Neues) adlı barış yanlısı ölümsüz romanı, savaşın nasıl bir yara, nasıl bir bela olduğunu iliklerime denk hissettiğimi dün gibi hatırlarım hala. Kabul buyurun, çoksatar kitapların (bugüne dek 50 dile çevrildi, 20 milyon sattı) genellikle yüzeysel ve hafif olma eğilimleri vardır. Belki de popülerlik denen çekim gücü, hemen herk ... -
Zihin kontrol eden rakunların zaferi!
“Her Şey Her Yerde Aynı Anda” (Everything Everywhere All At Once), 95. kez yapılan Akademi Ödülleri’nde kazanan film oldu ve yedi Oscar heykelciğini ellerinde buldu. Aslında milenyumdan beri, destansı sinema çağının ışığının giderek söndüğünü biliyor, görüyoruz. Siyasi hesapların, estetik kaygılara, sanatın varlığına, ortak duygulara üstün geldiği bu tuhaf dönemde, harbiden Eurovision benzeri bir şeye dönüştü Oscar törenleri. Politik doğruculuk a ... -
“Şimdi bana kaybolan yıllarımı verseler”
Tam “Balina” (The Whale) adlı filmi yazmak isterken, hepimizi derinden sarsan, canımızı yakan, yaralayan ve haklı bir endişeye savuran büyük bir depreme yakalandık. Elbette, yine ve yeniden gündelik yaşamımıza, rutinlerimize ve hayata tutunma çabamıza döneceğiz, dönmek de zorundayız. Ancak bu kez panik hali, benzer bir trajedi ve travmayla yüzleşme ihtimalimizin yüksekliği yüzünden yatışmaya pek meyilli de değil! Deprem zaten biricik gerçeğimiz, ... -
Zaman değişti, acı asla değişmedi!
17 Ağustos 1999 depremi sonrasında, onca insanın can verdiği Avcılar’a ulaşmam bir saatimi almıştı. Her yer zifiri karanlıktı, çakarları ve sirenleriyle tam gaz ilerleyen ambulanslar ve itfaiye araçları dışında yollar bomboştu. Gün henüz aydınlanmamıştı, sadece telsizler çalışıyordu, iletişim hem zordu hem de sorunluydu. İlk etapta yıkımın boyutunu kavrayamamamız, Avcılar’ı depremin merkez üssü sanmamız da bundandı. Şafak sökene dek, göçüklerin a ... -
Yitirilen dostluğun absürt öyküsü
The Banshees of Inisherin, komediyi trajediyle harmanlayan, mizahla hüznü birlikte dokuyan kalburüstü ve eksantrik bir film. Orantısız tepkiler, meçhul insan doğası, gitmek-kalmak ikilemi, reddedilme sancısı, tolere etmek, kontrol bende diyebilmek, yaşama tutunmaya sebep aramak. Zaten kaygılarla, memnuniyetsizliklerle geçiyor hayat dediğin, kantar hassas olsa ne yazar, gümbür gümbür hata yapmak, mayamızda var. Deyiverin hele, sınırlı bir zamana h ... -
Taht ile baht arasında
Döneminde en az Prenses Diana kadar meşhur ve halkının biricik sevgilisi olan Avusturya İmparatoriçesi Elisabeth’in, kendisini salt süs olan gören, şovenist bir yurda, krala ve saraya, küçük isyanlarını ve kararlı karşı çıkışlarını anlatıyor “Korsaj” (Corsage) filmi, kısaca. Biyografiyi kendince bükerek konumlandıran filmi, dört ay önce 29. Uluslararası Adana Film Festivali’nde seyretmiş ve sevmiştim. Resmi tarihe ya da vikipedyaya sıkı sıkıya ba ... -
Melankoli, sinemanın sihridir!
Kadıköy Yoğurtçu Parkı’nın tam karşısında, eski karakolun (şimdilerde çocuk büro amirliği) yanı başında, hayli zaman önce yıpranmış tahta sandalyeleriyle güzelim bir yazlık sinema vardı. Pek meşhur Yıldız Savaşları’nı orada izledim, yeniyetme aklımla boşanma temalı filmde maile ne aradığımızı çözmeye çabaladığım Kramer Kramer’e Karşı’yı da. Kadıköy Ocak, As, Moda, Süreyya, Broadway, Hollywood, Reks (Rexx) ve diğer sokağa açılan sinemalar, zamanın ...