Yaşlı, daha yaşlı?
Kadın ve spor denince rakamların vahim olduğunu biliyorsunuzdur ama bu kadarını bence siz de tahmin etmiyorsunuz.
Yaşlı… Daha yaşlı… Hamile… “Kadın sporcularla ilgili medyada en çok kullanılan kelimeler sizce nedir?” diye sorsam, kadın ve spor konusuna en uzak, en t’lere vurgu yaparak ‘hayattttta-kadın-futbolu-izleyemem’ diyenimizin bile aklına böyle bir üçlü gelmez herhalde? En çok kullanılan kelimelerin dördüncü sırasında da ‘evli/bekâr’ geliyor bu arada. Şaka gibi. Sen, tüm hayatın boyunca çalış çabala özveride bulun, sonunda bir başarı kazan ve bu başarıyla gazetelerde ‘kadın sporuna’ ayrılan yüzde 10-15’lik dilime girmeyi de ayrıca başar; sonra haberde verilen bilgiler arasında yaşın, medeni durumun filan yer alsın. Hayır efendim, ‘erkek sporcuların da yaşı yazıyor’ denemez bu noktada. Onların yaşı yazıyor, kadınlara ‘yaşlı’, ‘daha yaşlı’ yazıyor. ‘Benim siyahî arkadaşlarım var’ cümlesiyle ırkçılık fikrini bertaraf eden bir topluma bunun da düpedüz ayrımcılık olduğunu ve ikisinin aynı kapıya çıktığını nasıl anlatabiliriz? Hayır, merak ettiğim şey asıl şu: Nereye nasıl denk getirip de bunu yazabiliyorsunuz arkadaş? İnsan hayret ediyor.
Bu veriye nasıl ulaştım? Geçen gün katıldığım Spor ve Toplumsal Cinsiyetçilik panelinde akademisyen Ceren Bilgin Göç’ün hazırladığı sunum sayesinde. O şahane sunumdan küçücük bir alıntı bu ama isterseniz daha çarpıcı bilgiler de var; Türkiye’de kadınların sadece yüzde 7’sinin lisanslı sporcu olduğu, bu sporcuların da sadece yüzde 4’ünün aktif olarak spor yaptığı gibi mesela. Kadın sporcuların sayısının sadece 6 branşta erkekleri geçtiği ve bu branşların da buz pateni, jimnastik, halk oyunları, dans gibi ağırlıklı olarak kız çocuklarının yaptığı sporlar olması gibi mesela. 2020 senesinde yapılan bir araştırmaya göre Türkiye’de kadınların her türlü sporu yapabileceğini düşünenlerin oranının (sadece) yüzde 53 olması ve kız çocuklarının yüzme, tenis, jimnastik, voleybol ve kayak gibi sporlar yapmasını uygun bulanların oranının yüzde 96 olması gibi mesela. Ki burada aslında en çok kayak ve yüzme konusuna takıldım çünkü bildiğiniz gibi ortalama bir Türk çocuğu üşür. Değil eksi derecelerde buz gibi havada, saatlerce dışarıda olmak, saçları ıslak ıslak nereye gidiyor o kızlar, ha? Daha doğrusu hahaha.
‘Türkiye’de böyle de dünyada nasıl acaba?’ diye bir soru gelebilir aklınıza bu noktada. Her konuda olduğu gibi, bizden iyi durumda olan ülkeler de var, bizden çok kötü durumda olanlar da. Ülkenin ve toplumun kimliği, kadını koyduğu yer, spor alanında diğer alanlardan çok da farklı değil sonuç olarak. Toplumsal dezavantajlar, spor alanında da aynen devam ediyor ama oranlar değişse de konu başlıkları tamamen aynı: Dünyanın her yerinde kadın sporcuların spordan elde ettikleri gelir erkeklere göre daha düşük, dünyanın her yerinde spor yapan kadın sayısı spor yapan erkek sayısından daha az, dünyanın her yerinde genç kızlar yeterli fiziksel aktivite yapamıyor, dünyanın her yerinde kadın sporcuların haberleri erkek spor haberlerinin kat be kat aşağısında yer buluyor medyada ve dünyanın her yerinde bu. Haberler kadın sporcuların oranlarından bile daha az oranda kadın spor gazetecileri tarafından yazılıyor.
Bütün bu dezavantajlara rağmen, spor müsabakalarında, diyelim en basiti olimpiyatlardaki kadın sporcu sayısına bakalım dersen, bak o sayı her yeni olimpiyatta biraz daha artıyor. Hele ki 1896’da düzenlenen ilk olimpiyat oyunlarında bu oranın ‘0’ (yazıyla sıfır) olduğunu düşünürsek, son olimpiyatlarda Rio 2016’da oranın yüzde 45’lere gelmesi iyice çarpıcı. Dünyada spor yapan her 5 kişiden sadece 1’inin kadın olduğunu düşünürsek, kız çocuklarının bazı sporlara hiç yönlendirilmediğini, kadın sporcuların tüm spor haberlerinin ve gelirlerinin yüzde 15’inden azını elde ettiklerini de artık bildiğimize göre, bu yarı yarıya oran iyiden iyiye muazzam bir hal alıyor.
Medyada bir daha kadın sporcu haberleri yapıldığında kullanılmasını önerdiğim kelimeler azim, özveri, çaba, cesaret, başarı, büyük başarı, daha büyük başarı… Arz ederim.
Kutup Yıldızı
Gündemin gereğinden fazla hızlı değiştiği, haftaların güne, ayların haftaya dönüştüğü zamanlarda ayda bir yazmak insana geriye yaslanıp bu aydan bana ne kaldı sağlaması yapmaya yarıyor biraz da… Geçen aydan buraya Garaham Potter kalsın hadi… Garaham Potter ismi şu anda futbolseverlere hiç yabancı değil ama onu ilk tanıdığımızda baya yabancıy ...
Jaissle’ın Yolu
Lig bu sezon erken başladığı için sanki hiç ara vermemişiz, kaldığımız yerden devam ediyoruz hissiyatıyla ilerliyor. Şampiyonlar Ligi ise on iki ay oynansa hayır diyen olmaz sanırım. Her takımda, her oyuncuda bir hikaye saklı lige bugün Salzburg’tan bakalım… Şampiyonlar Ligi’nde uzun yıllar sonra ilk defa biz yokuz diye biraz boynumuz bükük olsa ...
Galtier’nin şakası
PSG’nin antrenörü Christophe Galtier’nin şakası devlet meselesine dönüşünce Fransa’da ortalık karıştı. Anlayacağınız futbol, başka diyarlarda da spor sayfaları dışındaki gündemi belirleme gücüne sahip… Christophe Galtier, bu sezon başında imzaladı Paris’le. Galtier’yi önceki sezon, bizim çocukların da oynadığı Lille’in başında şampiyonluğu PSG’ ...
Futbol evine döndü
Geçen ay, Kadınlar Avrupa Futbol Şampiyonası’nın açılış maçının ertesi günü, turnuvayı ev sahibi İngiltere kazansa ne de güzel olacağını konuşmuştuk bu sütunlarda. Keşke konuşacağımıza birileriyle iddiaya girseymişiz, çünkü tam da öyle oldu. Bu bir milattır arkadaşlar. İngilizler için kutsal bir stat Wembley. 1966’da tarihlerinin ilk (ve tek) dü ...
Futbol asıl kadınlar için asla sadece futbol değil
Kadınların futbolla olan ilişkisi uzun, zengin ve komplike bir hikaye. Kadınlar Avrupa Şampiyonası yeni başlamışken, kadının futboldaki yerinin sahadan çok daha derinlerde olduğunu hatırlatmanın tam zamanı. 6 Temmuz akşamı Old Trafford tribünlerini dolduran 68.871 seyirci, İngiltere-Avusturya arasında oynanan Euro 2022 açılış maçını heyecanla i ...
Hayat fena halde spora benzer
Liverpool’dan çıkıp, Manchester ve Oscar törenlerinden geçip hayata dair dersler çıkarmayı spor dışında neyin aracılığıyla başarabilirdik? 1-1 biten Tottenham maçından sonra rakibin defans anlayışı hakkında ne düşünüldüğü sorulunca Liverpool antrenörü Jürgen Klopp ki bitime üç hafta kala, şampiyonluk yolunda altın değerinde iki puanı biraz önce ...
Kırılma yılı ve yazı
Türkiye’de futbol tam bir kırılma dönemi yaşıyor, bu esnada başka diyarlarda gündemler çok farklı. Bu yaz spor alanında hiç büyük organizasyon yok diyenleri ise Temmuz’da büyük bir sürpriz bekliyor… Federasyon başkanımız yok, Nihat Özdemir istifa etti. Onunla beraber bazı yönetim kurulu üyeleri de… Yeni başkan, 16 Haziran’da yapılacak Olağanüstü ...
Yeni kral öldü, yaşasın eski kral
Fransa futbolunun tartışmasız kralı PSG hayattaki tek hedefi Şampiyonlar Ligi’nden bir kez daha acı bir şekilde elenirken, onu yıkan da yabancısı değil, Fransız Karim Benzema oldu… Meşhur tekerlemeyi, ‘İngiltere kralı, rahmetli Başkan Kennedy, Beckenbauer, kaleci Mayer, Nadia Komanaçi, Brigitte Bardot, Fenerbahçeli Cemil ve taçsız kral PSG’ olarak ...
Sporda mükemmeli aramak
Kamila Valieva buz pateninde ilkleri ve bir kadın için imkansız kabul edilen atlayışları peş peşe gerçekleştirdiği unutulmaz performansıyla ülkesine altın madalya kazandırdıktan birkaç gün sonra doping iddialarıyla gündemde… Ne yaparsam yapayım etkisini silemediğim unutulmaz Whiplash filminin nefret etmeye doyamadığınız hocası Terrence Fletcher, ...
Sporda anda kalmak
Hayır, bu tahmin ettiğiniz gibi hayatta ve sporda anda kalmanın önemi üzerine bir yazı olmayacak. Yoğun gündemde anda kalmaktan yorulduk biraz. Sanırım artık biraz daha planlı programlı yarınlar istiyoruz. Kesin bilgi, yayalım. Son dönemlerde en çok duyduğumuz, en öne çıkan, faydalı olduğunu da düşündüğüm için pompalanan demek istemiyorum ama en ...
2021 kötü bir yıl değildi
Eğer 2021 tek bir spor olayına indirgenseydi, hani Avrupa Futbol Şampiyonası, olimpiyatlar, Kadınlar Voleybol Avrupa Şampiyonası filan hiç olmasaydı da geçen yıl sadece Formula yaşanmış olsaydı, yine de spor açısından unutulmaz bir yıl olurdu. Diğer açılardan berbat olsa da sportif açıdan hiç de kötü bir yıl değildi. Evet biliyorum, Formula 1’i ...
Ne olacak bu play-off’un hali?
Futbolda şöyle rahat rahat, olasılık hesabına girmeden gittiğimiz bir turnuva oldu, onun da sonu felaket oldu. Katar 2022 play-off kuraları öncesi yine öyle olursa böyle olur hesaplamalarıyla baş başayız. Hollanda’ya 4 atıp sonra aynı Hollanda’dan 6 yiyebiliriz. Norveç’e deplasmanda 3 atıp, evimizde berabere kalabiliriz. Fransa’yı yenip İzlanda’ ...
Avrupa tamamen “duygusal” yaklaşıyor
Geçtiğimiz ay Arsenal eski teknik direktörü, yeni FIFA Futbol Geliştirme Direktörü Arsene Wenger’in futbol dünyasında tartışma yaratan önerisinden bahsetmiştik. UEFA iki senede bir yapılacak dünya kupası fikrine sportif ve ekonomik sebeplerden karşı olduğunu açıkladı. FIFA’nın her iki senede bir dünya kupası yapalım önerisi birkaç hafta için ...
Wenger’in Hayali
Arsenal eski teknik direktörü, yeni FIFA Futbol Geliştirme Direktörü Arsene Wenger geçtiğimiz günlerde futbol dünyasında tartışma yaratan bir öneride bulundu. Alışkanlıklarımıza uymuyor diye hemen reddetmek yerine biraz detayına insek mi? 13 Kasım 2019’da FIFA tarafından dünya futbolunu geliştirme direktörü olarak atandı Arsene Wenger. Arsenal’i ...
Daha da hızlı, daha da yüksek, daha da güçlü
Tokyo 2020’de Londra 1948 olimpiyatlarından bu yana aldığımız en yüksek madalya sayısına ulaştık ve rekor kırdık. Bazıları hala beklentilerinin altında kaldığımızı düşünüyorlarmış. Düşünsünler. Şimdi sırada Paralimpik Oyunlar var. Zaman algısı iyiden iyiye değiştiği için sadece birkaç hafta önce tamamlanmasına rağmen çok eskilerde kalmış hissi v ...
Daha hızlı daha yüksek daha güçlü
Bir yanda Tokyo 2020 tüm hızıyla sürüyor, heyecanlıyız… Bir yandan olimpik karşılaşmalar herhangi bir takımımızın en asparagas transfer haberi kadar ses getiriyor mu çok emin değilim. 18 spor dalında katıldık Tokyo 2020’ye. Kota alma süreci iki yıldan fazla sürdü. Süreç temmuz başında tamamlandı ve milli sporcularımız 108 kişilik kota kazanmayı ...
Kaybetmek değil, nasıl kaybettiğin önemli
Önceki gece turnuvanın ölüm grubundan çıkıp son 16’da İngiltere’nin rakibi olacak takımın kim olduğu 90 dakika boyunca tam 7 kez değişti. 24 takımlı format, Avrupa Şampiyonası grup aşamalarını futbolseverler için çok bilinmeyenli matematik denklemine çevirdi. Önceki gece turnuvanın ölüm grubu olarak adlandırılan F grubunda, son 16’ya hangi üç ta ...
Avrupa Şampiyonası’nı neden izleyelim?
Avrupa Şampiyonası’na çok az zaman kaldı. Uzun zaman sonra bizim çocuklar da orada olacak. Peki şampiyonada neye bakalım, neyi izleyelim. Çok tarihi bir Avrupa Şampiyonası olacak bu. Bir kere adı 2020, kendisi 2021. 60.yıldönümü olduğu için adını değiştirmek istemediler, anlayışla karşıladık ama ilk kez bir şampiyona, üzerinde yazan tarihte yapı ...
Yeni normale yeni futbol
Hafta başında Avrupa futbolunda tam tabiriyle büyük bir deprem oldu. Uzun zamandır görülmeyen şiddette bir sarsıntıydı bu. Etkilerini ortalık biraz durulduktan sonra daha net göreceğiz ama şurası belli; bu tartışma daha yeni başlıyor… Geçtiğimiz Pazar, Avrupa’nın üç farklı liginden 12 üst düzey takım bir araya gelerek ‘Super League’i kurdukların ...
Türk futbolunun 'Yılmaz'karakteri
Kelimelerin büyüsü vardır, insanların isimleri çok önemlidir, karakterlerini belirler diyenler haklılıklarını kanıtlamak için örnek arıyorlarsa, Burak Yılmaz’ın soyadı ellerini güçlendiren en büyük örnek olabilir. Maçtan sonra kendisine uzatılan kameralara, “Hollanda'ya 3 gol atmak gurur verici. Öncelikle hocama, sonra da takım arkadaşlarıma teş ...
Yaşasın 8 Mart
Covid geçtiğimiz yıl bu zamanlardan itibaren hepimizin hayatını tepetaklak etti. Pandemi şartlarında bir yılı tamamlarken, kadınlar günü şerefine olaya bir kez daha bizim açımızdan bakmaya ne dersiniz? Bugün ofise gitmem lazım. Aslında dün de gitmem gerekiyordu ama eşimin de işi olduğu için evde kaldım. Sabahın 8’inde oturduğum ve özellikle taht ...
Futbola bakıp hayatı görmek
“Ahlaka dair ne biliyorsam bunu futbola borçluyum. Çünkü top hiçbir zaman beklediğim köşeden gelmedi.”demişti eski kaleci, ünlü yazarAlbert Camus.Futboldan yeni hayat dersleri çıkarmaya hazır mısınız? İnsanlar hayatta birçok konuda birçok gruba ayrılabilir. Ama son dönemde onları, var olana konsantre olanlar ve potansiyele konsantre olanlar olar ...
Soluk mavi nokta
Yeni yılı kutlamaya hazırlanırken olan bitene farklı bakış açısından bakmak için futbolun, hayatın ve uzayın sınırlarını yollayalım mı? Bize hiç öyle gelmese de futbol kuralları olan ve kazananı net bir spor. Süre belli, oyuncular belli, takımlar ve antrenörlerin hangi kurallar çerçevesinde, neler yapabileceği belli. Sürenin bitiminde kimin kaza ...
Futbol öldü
Sanki her şey normal seyrinde devam ediyormuş gibi, sanki bu sene bize yeteri kadar darbe indirmemiş gibi, sanki bir sürü sevdiğimiz hastalanmamış, ölmemiş gibi… Maradona da bizi terk etti, gitti. Oğlum doğduğunda duvarına beş tane futbolcunun posterini asmıştım. Tam anlamıyla poster denemezdi, daha ziyade o zamanlar yeni moda olmaya başlayan ar ...
Covid-19 ve kadınlar
Hayır efendim, Covid-19 en çok 65 yaş üstü insanları etkilemedi. Pandemiden en mustarip kesim tüm dünyada kadınlar. “Çocuk da yaparım kariyer de” cümlemiz salgının ilk ayı içindeyken çöktü. Yerle yeksan oldu. Evlerinde çalışma odası olan şanslı azınlık o odayı tabii ki erkeklere kaptırdı. Onların toplantıları hiç bölünmedi. Kapıları pek çalınmad ...
Neden spor izliyoruz?
Geçen yazıda aktif dinlemeden bahsetmiştim, bu defa da aktif izlemeye bakalım mı? Nigün Toker, Socrates dergisinin Eylül sayısına verdiği röportajda Aristoteles’in tragedyalar üzerine yazdıklarından çok etkilendiğini söyleyerek, seyrettiğiniz şeyin yaptığınız şey olmamasının değerinden bahsediyor. “Hayatımda elime raket almadım ama tenise bayılı ...
Dinlemek ve Anlamak
Herkesin bir ağızdan konuştuğu, kimsenin kimseyi anlamadığı bir dönemde, en ihtiyacımız olan şey dinlemek olabilir. Geçen gün uzun zamandır görüşemediğim birkaç arkadaşımla, tabii ki açık havada ve tabii ki sosyal mesafeli, bir araya geldim. Herkes heyecanla sohbet ediyordu. Bir noktada şunu fark ettim ki aslında yaptığımız şey sohbet etmek deği ...
Başka ülkede yaşayamam?
Gündemimiz sürekli yoğun. Kendi meselelerimizi düşünmek ve konuşmaktan başka şeye pek de zaman kalmıyor. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın da dediği gibi “Türkiye, evlatlarına kendisinden başka bir şeyle meşgul olmak imkânını vermiyor.” “Aaa sen Türk müsün? Hiç Türk’e benzemiyorsun!” cümlesini övgü olarak kabul ettiğim yıllar çok geride kaldı. Bu cüml ...
Kadın beyni
Louann Brizendine’in The New York Times çok satanlar listesindeki kitabı Kadın Beyni’nde erkek ile kadın arasındaki gen farkının yüzde 1 olduğunu, yüzde 99 olarak tamamen aynı olduğumuzu söylüyor. Yüzde 1’in bu kadar önemli olduğunu kim bilebilirdi ki? Bu yazıyı gazete baskıya gitmeden birkaç dakika önce yetiştirdim. Muhtemelen editörüm Semra be ...
Normal
Corona’dan sonra ne olacak senaryolarının neresindesiniz? Normale döneceğiniz günü mü bekliyorsunuz heyecanla. Yoksa spor da dâhil hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağına inananlardan mısınız? Bu hastalığın geldiği gibi bir anda yok olacağına, bir sabah uyanıp eskiye döneceğimize inanan hatırı sayılır bir grup var aramızda. Şu anda sabrediyorlar a ...
Kim olmak istiyorsunuz?
Korona günlerinde her şeye zaman var. Peki siz bu süreçten kim olarak çıkmak istiyorsunuz? Mesafeni koru. Seyahat etme. Sağlığına çok dikkat et. Evde pişir. Bağışıklığını yükselt. Vitamin al. Vitamin alma. Metabolizmanı bozma. Sağlıklı kal. Sokağa çık. Yürüyüş yap. Sokağa çıkma. Evde spor yap. Öksürme. Hapşırma. Sert yüzeylerden bulaşmaz. Bulaşı ...
Spor medyasında kadın olmak
Hayatta en çok çalıştığım gün yaklaşıyor: 8 Mart. Spor yazarlığı ve yorumculuğuna başladığımdan bu yana, ki artık baya zaman oldu, senenin en çok arandığım, panele davet edildiğim, röportaj verdiğim günü hiç değişmedi: Dünya Kadınlar Günü. Aslında uzunca zaman, oldukça sıkıcıydı benim röportajlar. Aynı sorulara, aynı cevapları verdim durdum sene ...
Ne yapmalı, ne yapmamalı?
Gitmek mi zor, kalmak mı zamanlarında hangisi doğru… Cevap yine sporda saklı…Çığ dünyanın her yerinde düşebiliyor. Çığ altında kalanları kurtarmaya giden insanların çığ altında kalması bize özgü. Uçak kazası, dünyanın her yerinde olabiliyor. Uçak kazası geçirenleri kurtarmaya giden ambulansın trafiğe takılması ya da uçak kazası geçirenleri kurtarma ...
Hayat fena halde futbola benzer
Futbolda ve hayatta, top ayağına geldiğinde yapabileceğinüç şey var… Bundan birkaç yıl önce, birkaç derken en az 10 filan, sporun farklı alanlarından bir avuç insan bir araya gelmiştik. Ben spor yazarıydım, hakem vardı, antrenör vardı, bilgisayar mühendisi vardı, bir şirket sahibi, bir de spor alanında deneyimli bir yöneticimiz vardı. Bir kişi h ...