Bu yıl Oscar ödüllerinin bile çevrimiçi olarak gösterime giren filmlerin katılımıyla gerçekleşeceğini düşünürsek festivallerin işlevi, pandemi döneminde daha da önem kazandı. İstanbul, Ankara ve Adana’daki ulusal yarışmalardan sonra 12 filmin Türkiye prömiyerinin gerçekleştirildiği Antalya’nın da iptal edilmeden düzenlenmesi, özellikle sinemacılar açısından moral verici bir gelişmeydi.    

Açık hava sinemalarında gerçekleştirilen 57. Antalya Altın Portakal Film Festivali için iki afiş hazırlanmıştı bu yıl. İlkinde Yeşilçam’ın altın çağının büyük yıldızlarından Fatma Girik vardı. İkincisinde ise pandemi döneminde gösterdikleri özverili çalışmalarla hepimizin yıldızı olan bir kadın sağlık çalışanı…

Festivalden önce şehrin reklam panoları bu afişlerle kaplıydı. Festivalden sonra da aklımızda kadın sinemacılar kaldı. Kapanış töreninde sahnede genellikle kadınlar vardı. Görüntüler güzel ve anlamlıydı.

Ulusal yarışmada filmlerin tümünü seyretmiş biri olarak, jürinin ‘sosyal mesaj’ vermek için zorlama kararlar aldığını düşünmenizi istemem. Kişisel favorim ‘Çatlak’tı. Erdem Tepegöz’ün distopik filmi ‘Gölgelerin İçinde’yi de çok beğendim. Ama ulusal yarışmanın tek kadın yönetmeni Azra Deniz Okyay’ın yazıp yönettiği ‘Hayaletler’in en iyi film ve yönetmen ödüllerini kazanmasına şaşırmadım. Açılışını Venedik gibi bir festivalde yapmış, olumlu tepkiler almıştı. Sinemamızda alışık olmadığımız bir üsluba sahip, güçlü kadın karakterleriyle akılda kalan bir filmdi.  

En iyi kadın oyuncu ödülünün ‘Çatlak’ filminin beş kadın oyuncusu (Canan Atalay, Elif Ürse, Gülçin Kültür Şahin, Süreyya Kilimci, Tuğçe Yolcu) arasında paylaştırılması, jürinin en doğru kararlarından biriydi. Fikret Reyhan’ın yazıp yönettiği ‘Çatlak’, özellikle ekip oyunculuğuyla dikkat çekiyordu. Hiçbir oyuncunun tam olarak sivrilmediği, tüm kadronun birbirine bağlı olduğu performanslar izliyorduk. Kadın oyuncuları ayrı ayrı değerlendirmek zordu. Beşi de üstüne düşeni fazlasıyla yapıyordu. ‘Çatlak’ın kadın oyuncularının bir ödül alacağını düşünüyordum ama kimin hangi ödülü alacağına dair tahmin yürütemiyordum. Festivallerde oyunculuk ödüllerinin paylaştırılmasının alışkanlık haline getirilmesine karşı olmama rağmen sonuç açıklanınca çok sevindiğimi hatırlıyorum.

Festivale son yıllarda eklenen ve her yıl bir kadın sinemacıya verilen Cahide Sonku Ödülü’nün ‘Dirlik Düzenlik’ filminin üç kadın oyuncusu (Asiye Dinçsoy, Betül Esener, Dudu Yetik) arasında paylaştırılmasına da sevindim. Nesimi Yetik’in yazıp yönettiği ‘Dirlik Düzenlik’ özellikle üç kadın ana karakteriyle hafızalarda yer eden bir filmdi ve onları birbirinden ayırmak zordu.

Jüri, yardımcı kadın oyuncu kategorisinde ödülü Nalân Kuruçim (Hayaletler) ve Nezaket Erdem (İnsanlar İkiye Ayrılır) arasında paylaştırarak yine yerinde bir karar verdi. Nalân Kuruçim, yıllardır takip ettiğim deneyimli ve başarılı bir oyuncu. Nezaket Erden ise kendi kuşağının öne çıkan parlak isimlerinden biri… İkisi de ödülü hak ediyordu. Ayris Alptekin’in ‘Hayaletler’le kazandığı kurgu ödülünü de unutmayalım.

Özetle, Altın Portakal’da zafer kadınlarındı… Ödül alan kadınların sayıca fazla olmasının nedenlerinden biri, kadın karakterlere daha çok yer veren filmlerin sayısındaki artıştı. Son yıllarda, ulusal festivallerde gösterilen filmlerde erkek karakterlerin ağırlıkta olması çok konuşulmuş ve eleştirilmişti. Türk sineması estetik açıdan giderek daha da erilleşiyor; benzer taşra ve erkek öykülerinin ardı arkası bir türlü kesilmiyor; ana karakteri kadın olan filmlerin sayısı sürekli azalıyordu. 2020 Antalya Altın Portakal ise bu durumu biraz olsun değiştirdi. ‘Hayaletler’, ‘İnsanlar İkiye Ayrılır’, ‘Dirlik Düzenlik’ özellikle kadın karakterleriyle dikkat çeken filmlerdi. ‘Çatlak’ ise fazlasıyla eril bir kültürün içinde yaşayan kadınların yerini hassasiyet ve dikkatle gözlemliyordu.

Umarım önümüzdeki yıllarda sinemamızda kadınların ağırlığı daha da artar ve hepsi de birbirini andıran erkek filmlerinin egemenliğinden biraz olsun kurtuluruz.

Yazarın Diğer Yazıları

Fransız Yeni Dalga klasikleri ve ‘Nimic’

Sinema salonlarının kapalı olduğu şu günlerde, dijital platformlar ve çevrimiçi servisler dışında sinemaseverlerin önünde çok fazla seçenek yok. BeinConnect, Prime Video, Film Box ve Netflix, geniş film arşivleriyle dikkat çekiyorlar. Kuşkusuz, içeriklerinde ödüllü iyi yapımlara, festivallerden gelen filmlere yer veriyorlar ama geniş kitleyi ve ort ...

Adalet üzerine 5 film önerisi

Pandemi dönemi, evimizden hiç çıkmadan çevrimiçi olarak katılabildiğimiz film festivalleriyle sürüyor. İstanbul Film Festivali’yle başlayan çevrimiçi gösterimlerin sinemaseverler arasında gördüğü ilgi, benzer etkinliklerin uzun süre daha devam edeceğinin bir göstergesi… Kuşkusuz, hiçbir şey karanlık sinema salonunda birlikte film seyretmenin yer ...

Sinemalarda genel durum ve birkaç film önerisi

Geçtiğimiz haftalarda ‘Tenet’, ‘Mulan’ ve ‘Antebellum’ filmlerinin sinema salonlarında gerçekleştirilen basın gösterimlerine katıldım. Covid-19 salgını sırasında, insanların sosyal hayatın birçok alanında ne kadar sorumsuz davrandığını gören biri olarak, katıldığım üç gösteride, kendimi toplu taşıma ya da çarşı pazar alışverişine oranla daha güvend ...

Sinema paylaşmaktır

Pandemi nedeniyle beş ayı aşkın bir süredir sinemaya gitmiyorum. Hayatımın hiçbir döneminde sinemalardan bu kadar uzak kaldığımı hatırlamıyorum Sinema kendimi bildim bileli hayatımın vazgeçilmez bir parçası... Annem ve babam, ablamla beni 3-4 yaşlarından itibaren yazlık sinemalara götürdüğü için ilk gördüğüm filmi bile hatırlamıyorum. Öte yan ...

‘Tenet’ı beklerken…

Türkiye’de, pandemi nedeniyle kapanan sinema salonları 10 Temmuz Cuma günü açıldı ve 70’i aşkın salonda 15 film gösterime girdi. ‘Kızım Gibi Kokuyorsun’ adlı yerli yapım dışında, filmlerin tümü seyircilerle pandemi öncesinde buluşmuştu. Türkiye’deki sinema işletmecileri adına küçük bir ‘deneme uçuşu’ydu bu… Yaz aylarında sinema seyircisinin düşt ...

Çevrimiçi seyredebileceğiniz ödüllü belgeseller

Sinema salonlarının pandemiye karşı alınan önlemler ve yeni düzenlemelerle birlikte açılmasına az kaldı ama seyircilerin salonlara dönüp dönmeyeceğini tahmin etmek zor. Bazı sinemaseverlerin uzun süre evde film seyretmeye devam edeceği kesin… Salonlar açılana veya pandemi tehlikesi tümüyle geçene kadar evde film izleyecek sinemaseverler için 6 belg ...

Sinefillere ‘klasik’ öneriler

Sinema salonlarının hâlâ açılmadığı, yeni filmlerin gösterime girmediği bir ortamda sinemaseverlerin önündeki en iyi seçeneklerden birininsinema tarihinin unutulmaz klasiklerini keşfetmek olduğunu düşünüyorum. Geçen ayki yazımda da belirttiğim gibi yasa dışı film sitelerine uğramadan ve dijital platformlara abone olmadan evimizi kişisel bir sinemat ...

‘Evdeki sinematek’ için birkaç öneri…

Pandemi nedeniyle sinema salonları hâlâ kapalı… Hayatın ne zaman olağan akışına döneceğini, sinema salonlarının ne zaman açılacağını kimse bilmiyor… Sinemaseverler bu dönemi televizyonlarda ve internet üzerinden hizmet veren dijital platformlarda film izleyerek geçiriyor. Kuşkusuz, hiçbir şey sinema salonunda film seyretmenin yerini tutamaz ama ...

Sinemalarda kaçırdığınız ödüllü filmler

Covid-19 salgını nedeniyle çoğumuz evden çalışıyoruz. Ofislerine gidenler de mesai bitimi hemen eve dönüyor. Sinema salonları, salgın sona erene kadar kapalı ve yeni filmlerin vizyonu süresiz olarak erteleniyor. Böylesi bir dönemde sinemaseverler için en iyi seçenek, televizyon kanalları ve internet üzerinden hizmet veren dijital platformlar… Göste ...

Tarih yazan anneler

Bazı filmler boğazda düğüm gibi kalır... Öfke ve umutsuzluk arasında gidip gelirsiniz... Ama öte yandan, o filmin çekilmiş olması güçlü bir tesellidir. Geçen hafta gösterime giren “Annelerimiz” (Nuestras Madres) tam da böyle bir film benim için... Cesar Diaz’ın yazıp yönettiği film, İç Savaş’ın bitmesinden 22 yıl sonra Guatemala’da, toplu mez ...

‘Joker’den ‘Parazit’e kaçış ve yüzleşme…

Çoğumuz sinemaya gündelik hayatın rutininden, dertlerinden kaçmak için gideriz... Kaçış bazen gerçekten de güzeldir. Çocukluğumda sinema, başka dünyalara açılan bir kapıydı… Bugün de öyle… Çocuğumuzla gittiğimiz fantastik macera türünde bir aile filmi, eşimizle seyrettiğimiz hafif bir romantik komedi bazen çok dinlendirici olabilir… Öte yandan, ...