-
Yaşama tutunmak için oyuna sarılmak
Sınırlandığın, dışlandığın bir dünyada kendine, hayatına sahip çıkabilmek için bazen sihirbaz olup seni engelleyenleri “yok etmen” gerekir. “Gözbağcı” oyununun Kübra’sı bu işin sırrını çözmüş, yok etmekte usta ama içindeki boşluğu, yaşananları yok etmek pek de kolay iş değil. Ama bunun için bir şirket bile kurmuş: Gözbağ Ticaret Ulaşım Turizm Pazarlama LTD. ŞTİ. Yalnız unutmayın, o kendine sihirbaz demiyor; o bir gözbağcı. Animus Tiyatro yapı ... -
Kendine ait bir dal
İçinde sarıp sarmalandığımız konfor alanını terk etmek ne kadar zordur. Bilirsiniz orada kaldığınız sürece ne uzar ne kısalırsınız ama sürekliliğin keyfini de geride bırakamazsınız. Vardır gönülde yatan bir gitme arzusu ama o da cesaret ister. Bir cesaret çıktığınız o yere döndüğünüzde de aynı bulamaz, siz de aynı kişi olamazsınız. Böyle bir girişi hazırlayan, bende bu düşünceleri tetikleyen kişi Yıldız. Geçtiğimiz günlerde tanıştığım Yıldız, özg ... -
Hayatta Kalma İttifakı
Ortak bir aile, ortak travmalar, ortak geçmiş ve birlikte yaşanan hayat, kardeşler arası ilişkileri kurduğumuz diğer tüm ilişkilerden daha özel ve özgün kılıyor. Aynı evde büyüyüp karakter olarak birbirinden farklı olsalar da nihayetinde ortak hikâyenin şekillendirdiği insanlar olarak çıkılıyor o yuvadan ya da çıkılamıyor. Kumbaracı50 ve Vigor Sanat Ortak yapımı, Gülhan Kadim’in yazdığı ve yönettiği Hazal Türesan ve Yiğit Sertdemir’in hayat verdi ... -
Zamanın tanıkları
Tiyatro sahnesi yalnızca estetik bir ifade değil, aynı zamanda vicdani duruşun meydanıdır. Bu sahnede anlatılan hikâyeler tarihin hangi zamanında yazılmış olursa olsun hem farklı dünyalara yolculuğa çıkarır hem de günümüzle güçlü bağlar kurdurur. Antik Yunan tragedyalarından referansla yaratılan “Haberci” de izleyicilere tanıklık, gerçeğin kurmaca olabileceği, iktidarların kendini tekrar eden yapısı üzerine ve toplumların kudretlerini keşfetme, g ... -
Bizi biz yapan o yer
“Aradan yirmi yıl bile geçmiş olsa, bilmediğimiz onca merdiveni çıkmış da olsak, çıktığımız ilk merdivenin reflekslerine yeniden kavuşuruz, ötekilerden biraz daha yüksek olan o basamağa takılmayız artık. Evin varlığı da bize, bizim varlığımıza sadık kalarak tümüyle açılır. Gıcırdayan kapıyı aynı el hareketiyle iteriz, uzaktaki tavan arasına ışığı yakmadan gideriz. En küçük kapı mandalına bile elimizle koymuş gibi ulaşırız.” Gaston Bachela ... -
Bir hikâye başka bir hikâye
Buluşmamız bu ay kalp emojisi ile işaretlenen 14 Şubat’a denk gelince yazıda da yüreğinde taşıdıklarını atmosfere saçan, kalbinin kuşunu hiç susturmayan, iki mahir anlatıcıdan bahsetmek isterim size. Başlığımı da kendisinden ödünç aldığım, ilk anlatıcı Diyar, Mek’an Sahne’nin sezondaki yeni yapımlarından “9/8’lik Kıyamet”in başrolü. Şâmil Yılmaz’ın kaleme aldığı, Sezen Keser’in yönetmenliğini üstlendiği ve Oğulcan Arman Uslu’nun etkileyici perfor ... -
Hep olan olur
Masum beklentilerle, gerçekleşmeme ihtimalini de göz önünde bulundurduğumuz dileklerle, umutlu olma hakkımızı saklı tutarak 2024’ü kapatıp yeni yıla temkinli adımlarımızla girdik. Her anlamda eksildiğimiz, yoksullaştığımız, yalnızlaştığımız 2024’ün kelimesi de haleti ruhiyemizi temsil eden “kalabalık yalnızlık” seçildi. Sürpriz olmamalı kimse için. Türk Dil Kurumu’nun Ankara Üniversitesi İletişim Araştırmaları ve Uygulama Merkezi (İLAUM) iş birli ... -
Bir muammayı dönüştürmek
“Zaman. Çok hızlı, çok yavaş, çok boğucu, çok şaşırtıcı. Geçip giden bir şey mi gerçekten yoksa biz mi geçiyoruz zamanın içinden?” Yaşadıklarımızın takibini yapamadığımız bir yılı daha geride bırakıyoruz. Geride bırakmak da doğru bir tabir değil aslında süper hızlı bu akışta bize temas edenlerle şekillenerek, eksilerek, çoğalarak, değişerek devam ediyoruz. Söze başlarken alıntıladığım gibi: “Geçip giden bir şey mi gerçekten yoksa biz mi geçi ... -
Kendini, ruhunu bulma hikâyesi
Bir kadının onu tanımlayan kimliklerden sıyrılıp kendini bulabilmesi pek kolay değil. Toplumun üstüne giydirdiği o daracık ceketten kurtulmak için büyük bir mücadele gerekir ki zaten tamamen sıyrılmak mümkün bile olmaz. Kadından hem kadın hem de “her şey” olması istenir. Sadece kendin olman yetmez, yüklenen görevler, sıfatlar, kalıplar artar yaş ilerledikçe. Küçük bir kız olmak da zordur, yetişkin bir kadın olmak da. İstenen aşamaları geçsen, gör ... -
Tek bir an ve sonsuz olasılık
Çağımızın önde gelen filozoflarından Alain Badiou ile Nicolas Truong’un “Aşka Övgü” kitabında Badiou şöyle der: “‘Seni seviyorum’ sözü her zaman için, birçok bakımdan geçerliyse, ‘Seni her zaman seveceğim’ sözünün söylenmesi de aslında rastlantıyı sonsuzlukta sabitler. Bir anlamda, her aşk sonsuz olduğunu ilan eder: İlanın içinde vardır bu… Sonrasında bütün sorun o sonsuzluğu zamana katabilmektedir. Çünkü özünde aşk budur işte: Zaman içinde y ... -
İstanbul’un yabancıları
İstanbul’da doğmak, büyümek ve yaşamak -her geçen gün ağırlaşan koşullarıyla direnci zorlasa da- bana hep şanslı hissettirir. Ritmi bir an olsun düşmeyen, her köşesinde ayrı bir dünyanın saklı olduğu, sonsuz imkânlar şehri burası. İstanbul’a bir aşk mektubu yazmak isterdim ama sırası değil. Bu eylül ayı İstanbul’u ne kadar parlatabilirse o kadar parlattı. Yeni bir sezonun başlangıcı olan sonbahar coşkusuyla geldi şehrimize. Kültür sanat dünyası h ... -
Güzel bir son için
Kendimiz ve sevdiklerimiz için en temelde iki dileğimiz vardır: İyi bir hayat ve güzel bir son. Yaşadığımız zamanda gerçeklerin ağırlığı ve sertliği altında kalırken, gelecek gittikçe bulanıklaşırken bu dilekler anlamını pekiştiriyor doğrusu. Kendimiz için nasıl olacağını bilemesek de bir zamanlar yaşamış güzel insanlar için bir “Güzel Son” mümkün kılınmış. Semaver Kumpanya’nın nostaljik, edebiyat ile iç içe geçmiş, duygu yoğunluğu yüksek oyunu “ ... -
Hepimiz ufukta kayboluyoruz…
“Hayvan, fazla derin olmayan bir anlaşmazlık uçurumu üzerinden inceler insanı. İnsan bu yüzden hayvanı şaşırtabilir. Ne var ki, hayvan da evcilleştirilmiş bile olsa insanı şaşırtabilir. Tam tamına aynı olmasa bile, insan da benzer bir anlaşmazlık uçurumunun üzerinden bakmaktadır… İnsan her zaman bilmeden ve korkuyla bakar. Bu yüzden, hayvan tarafından görüldüğünde, insan çevresini nasıl görüyorsa öyle görülmektedir. Bunun farkında olması hayvanın ... -
Dünyada olmanın farklı yolları
Arşiv; kıymetli olanı kaybetmemek, geçmişte bir günde bir daha asla tekrarı olmayacak o anı kayıt altına alıp onu zamanın bir yerinde canlı tutmak, hafıza yaratmak için gerekli. Bunu yapmak belki çok zor ama mümkün. Bunun için her şeye rağmen çabalayanlar var. Duyan gözlere, amacı doğrudan tiyatromuza dair belleğin inşasını tartışmaya açmak olan bir podcast önermek istiyorum: “O Zaman ve Orada”. ENKA Sanat’ın performans alanında araştırma ve üret ... -
Başlangıçlar ve b planlarımız…
Bize ayrılan zaman içinde bu hayatı yaşarken birçok başlangıç yaparız. Bunların bazıları tamamen sıfırdan başlayan başlangıçlardır. Mevcut hikâye sürmez, tökezler, devam etsin istesen de o istemez. Buradan çıkış ya her şeyi geride bırakıp yeni bir başlangıç yapmakla ya da mevcuttakinin seyrini değiştirecek bir b planını uygulamaya koymak ile mümkün olur. İzlediğimden bu yana hafızamdan asla silinmeyen “Kabileler”, “Yuva”, “İstila!”, “Yak Bunu” ba ... -
İstanbul’da yaşama sanatı
İstanbul’da kültür sanat dünyası baharın gelişiyle hareket kabiliyetinin sınırlarını zorladığı zamanlar yaşıyor. Bu da önümüzdeki günlerde artarak devam edecek etkinlik dalgasının habercisi niteliğinde diyebiliriz. Doğrusu hiç de az olmadığı gibi nisanda festivallerle, sanat fuarlarıyla hacmi iyice genişledi. Sinemadan dansa, çağdaş sanattan konsere herkesin gönlüne göre bir şeyler bulabileceği zengin bir ajanda. İlk olarak şehrin klasiği olan, İ ... -
Yörüngeden çıkabilme cesareti
Chuck Palahniuk’in “…en büyük buhranımız; hayatlarımız” dediği yerden başlamak istiyorum. İnsan içinde karanlığı ve aydınlığı, iyi ve kötüyü bir arada tutan sentez varlığıyla yaptığı seçimlerle kendini ve bugününü var, geleceğini inşa ediyor. Bu seçimlerin bazen doğrudan içine düşerken çoğu zaman kendi iradesi söz sahibi oluyor. Bu özgür iradeye erişebilmek, toplumda bir birey olarak tanımlanmak sürece tâbi elbette. O gün gelene kadar senin için ... -
Yaşamak bir zamanlama meselesi
“… Kim bulmuş ki yerini, kim ne anlamış sanki mutluluktan Ey yağmur sonraları, loş bahçeler, akşam sefaları Söyleşin benimle biraz, bir kere gelmiş bulundum.”* Kendini şiirin kollarında bitiren bir oyundan bahsetmeye ben de bir şairin, Edip Cansever’in dizeleriyle başlamak istedim. Bir kere gelmiş bulunduğumuz, hep bir mücadele içinde olduğumuz bu yerde karşılaştığımız güzel şeylerden konuşalım. Tiyatromuzun genç yeteneklerinden Berfin ... -
Artık orada olamayan “şeyler”
Bir sabah kalkarsınız, camı açarsınız ve yıllardır o camdan dışarı baktığınızda karşınızda gördüğünüz, on yıllardır orada yaşayan ağaçlar artık orada değillerdir. Talan edilmiştir yerleri, artık o camın ardında sizi mevsimine göre giyinmiş, yalancı bahara aldanmış tomurcuklanmış, yapraklarını sarartmış dökmeye hazır ağaçlar değil de inşaat makineleri, demir yığınları selamlar. Yerine başka projeler düşünülmüştür. Ağaçların geçmiş zaman görüntüsü ... -
Sınırlara yaklaşan beden, boşluğu dolduran sesler
Yeni yılın ilk sayısından merhaba! Bu yılın ilk gününün pazartesiye denk gelmiş olması her şeyin olmasa da birçok şeyin yolunda gideceğine dair bir umut aşıladı bana, bu iyi niyetli umudu paylaşarak başlamak isterim. Yılın ilk yazısında hem çok güçlü bir kadınla hem de hafızanızda ve kalbinizde yer edinecek hikâyelerle tanıştıran Tut! Bırak! adlı oyundan bahsedeceğim. Kadın hikâyelerinin ne kadar evrensel olduğunu gösteren, performansıyla, rejisi ... -
Hatırlamak isteyeceklerimize dair
Şüphesiz yine pek çok açıdan kolay bir yıl geçirmedik. Hafızalarımızda iyi anılardan çok büyük felaketlerle, kayıplarla, savaşlarla, ekonomik sıkıntılarla, daima bir mücadeleyle geçen, çoğu günü “iyi olmayan” bir yıl olarak yer edecek 2023. Oysa her yeni yıla başlarken iyiliği, mutluluğu, bereketi, sağlığı, birlikte olmayı dilediğimiz gibi dilemiştik bu yılı. Korona pandemisinin üç yıllık esaretinden sonra nihayet dönecektik hayata ama işler ne d ... -
Varlığımızın muğlaklığı ve taşıdığımız izler
Her ayrıntısı incelikle düşünülerek, farklı disiplinlerden ihtiyacı kadar yararlanılarak yaratılan, özgün evreninin içine çeken sanatsal üretimlerin izleyiciye hissettirdiği doyum bir başkadır. Son zamanlarda bu doyumu hissettiğim bir oyundan bahsedeceğim: Annemden Kalan Gül Ağacı Masanın Üzerinde Çaydanlık Beyaz Bir İz Bıraktı. İsmini tam ve doğru söylemekten daha zor olan bir şey varsa o da izledikten sonra üzerinizde bırakacağı etkiyi atlatmak ... -
Burası bir dünya sahnesi
İstanbul’da sonbaharla birlikte başlayan kültür sanat etkinliklerindeki yoğunluk hızını kesmeden devam ediyor. Sadece ülkemizdeki üretimlerin değil dünyadan da önemli yapımların ağırlandığı bir sahne İstanbul -her şeye rağmen-. Bu noktada “rağmen”leri aşıp bu sahnenin ışıltısını söndürmeyen tüm kültür sanat çalışanlarına teşekkürlerimi buradan da iletmek isterim. Biliyorsunuz 25 Ekim itibariyle İstanbul Tiyatro Festivali 27’nci kez bu şehri ulusl ... -
Hayata ait ya da hayata dair
Gökyüzünün yer yer kendini bulutlara teslim ettiği, zaman zaman metrekareye kilolarca yağmurun yağdığı, “üstüne bir şey al akşam serin oluyor”, “şemsiyeni unutma” uyarılarının konuşmalarda yer edindiği sonbahar her açıdan yoğun başladı. Günlük koşuşturmalar, şehrin kalabalığı bir yana kültür sanat alanında da müzikten sinemaya, çağdaş sanattan sahne sanatlarına yelpaze genişlemeye devam ediyor. Sonbahar tiyatro tarafında da bereketi arttıran bir ... -
Bizi tüm renkleriyle saran bir sonbahar
Yeni bir mevsimin başlangıcı, her mecradan yeni haberlerin geldiği, şehrin yeni bir hengameye hazırlandığı, üzerine düzinelerce romantik anlam yüklenen eylül ayından merhaba. Zor günlerin peşimizi bırakmadığı bu yılın sonbaharı yüzümüzü güldüren, bizlere bir arada mutlu olabilmeyi hatırlatan A Milli Kadın Voleybol Takımımızın Avrupa şampiyonluğu ile başladı. Nice emsalsiz başarılara… Tazeliğin mevsimi dedik, bu mutlu ve umutlu başlangıca yakışır ... -
Bu kimin sessizliği?
Bir hayat hikâyesini kitlelere anlatılabilir kılan unsurları düşündüğümde en büyük pay anlatıcının maharetine düşüyor. Sıradan bir hayatı ilgi çekici hâle getiren de muazzam bir hayatı sıradan hâle getiren de anlatıcının ta kendisi oluyor. Ne anlattığın değil nasıl anlattığın önemli, durumu yani. Buradan lafı kurgu ile gerçek arasındaki sınıra ve bir örnek olarak otobiyografik anlatının sahneye taşındığı “On İkinci Ev” oyununa getirmek istiyorum. ... -
Şehirde bir yaz ihtimali
Yazcıların ve kışçıların hava durumuyla ilgili çatışmalarında iki tarafın mütemadiyen birbirlerine yönelttikleri “Mutlu musunuz bu sıcaktan/soğuktan?” sorusuna kesin bir cevabın verilemediği dengesizlikte geçen bir yaz mevsimi yaşıyoruz. Güneş gözlüğü ile şemsiye yan yana, “üstüne ince bir şey al istersen” diyen bir yaz. Sohbetimize böyle hava durumunun sürprizleriyle devam etmek istesem de daha büyük sürprizler ortamı ele geçiriyor. Bir anı bir ... -
Bir Işığın Peşinde
Günler üzerimizden öyle sert geçiyor ki bir girdabın içinde savrulurcasına yaşıyoruz. Çıkış yolu olacak mı? Bu mümkün mü? Bu yolu bulmak ne kadar sürecek? gibi gibi sorulara çarpıp dururken kaygı en temel duygu durumumuz. E peki yanında ne var? Hayatı kaçırmak var. Kısılıp kaldığımız karanlığın içinden çıkıp aydınlığa erişmeye, ışığı bulmaya ihtiyacımız var. Bunun için içgüdüsel olarak çıkış yolları arıyoruz sürekli. Topyekûn bir ferahlama ne zam ... -
Her gün güzel bir gündür
Hayata gerçekçi bir pencereden bakma taraftarı olmak “Ben çok mu umutsuzum?” sorgulamasını beraberinde getiriyor. Hele bizim gibi gündemi mütemadiyen kaynayan bir ülkede romantik bir pencere bulmak bir hayli zor. Hayallerimizin, umutlarımızın kolu kanadı hep yara bere içinde. Bu tür serzenişlerde, bir klişedir ama haklı çıkandır, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Türkiye evlatlarına kendisinden başka bir şeyle meşgul olmak imkânını vermiyor” sözü bir yerl ... -
Seçimlerimizle şekillenen gerçekliğimiz
Geçtiğimiz günlerde sona eren 42. İstanbul Film Festivali kapsamında izlediğim, yönetmen Christian Petzold’un son filmi “Kızıl Gökyüzü”nün gösteriminin ardından başrol oyuncuları Thomas Schubert, Langston Uibel’in katılımıyla bir soru cevap etkinliği gerçekleştirildi. Bir izleyicinin “Film metaforlarla doluydu, peki ama sinek vızıldamaları ne anlama geliyordu?” sorusu üzerine Thomas Schubert’in cevabı “Yaz olduğu için sinek vardı, sinek vızıldama ... -
Bir ihtimali düşlemek
“Bakım” kelimesinin anlamını ilişkiler açısından son zamanlarda daha çok düşünüyorum. İhmalin yıkıcılığını, telafi edilemezliğini belki bu kadar acı bir şekilde yaşayıp görmediğim içindir. Bakım; özen göstermeyi, önem vermeyi, umursamayı, iyileştirmeyi hatta tedaviyi anlam katmanları arasında taşır. İyileşmenin, iyileştirmenin, hayatta tutmanın gerekliliği değil midir bakım? Nasıl ki bedenlerimizin, evlerimizin, bahçelerimizin, eşyalarımızın, mak ... -
Olası ya da muhtemel
Toplumsal hafızamızın ne kadar zayıf olduğundan, yaşanılan hiçbir acıdan ders çıkartılmadığından ve her şeyin zamanla unutulduğundan yakınırız hep. Bu gerçekten böyle midir? Tartışılır. Yıllardır bilim insanlarının endişe duyduğu, uyardığı, olması beklenen, ülkemizin Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu, İç Anadolu ve Akdeniz bölgelerini, 10 ilimizi derinden etkileyen ve bir felakete dönüşen iki büyük depremi ve ardından yaşananları da unutabilecek mi ... -
Son derece sıradan, bir o kadar sıra dışı
“Çocukluk bazı açılardan yavaş yavaş solup gider, bazı açılardan da asla sona ermez. Yetişkinlik küçük, düzensiz taksitler hâlinde gelir, tabii gelecek olursa.” diyor Rebecca Solnit “Yokluğumdan Aklımda Kalanlar”* adlı kitabında. Solnit, geçmişine doğru yaptığı yolculukla dönüşümünün fiili olarak başladığı 19 yaşına, adım adım yazar oluşuna, kadın hakları mücadelesi alanındaki çalışmalarına, kazandığı özgün sese ilham veren yaşanmışlıklarına götü ... -
Eskisi gibi olmayacağını bilmiyor muyduk?
Yılın sonuna yaklaştığımız bu günlerde âdettendir şöyle bir geriye dönüp “ne yıldı ama” dökümü çıkarılır. Bu bir yıldan elimizde neler kaldı? diye düşünmek bu kez pek içimden gelmedi. Pandemiyle geçen korku ve belirsizliklerle dolu iki dev yılın ardından gelen 2022’de hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağının, hayal edemeyeceğimiz dehşetteki versiyonunu yaşadık, yaşamaya da devam ediyoruz… Yine de umudu hiçbir yere bırakmıyoruz. Ağızda buruk bir tat ... -
Hayatla şu anda buluşuyoruz
Geleceğe dair planlar yaparken, söylemek, yapmak istediklerimizi ertelerken, hayatımızı gelecek zaman kipiyle çekimlerken her şeyin yarım kalabileceğini çoğu zaman unuturuz. Geç kalmış ya da yarım kalmış ve bir daha tamamlanamayacak bir konuşmanın pişmanlığını ömrümüzde kaç kez yaşarız mesela? Gündelik hayatın yoğun akışında bu meseleler üzerine düşünmeye pek zaman kalmıyor. Kimi zaman denk gelinen bir kitap, izlenen bir tiyatro oyunu ya da film ... -
Ne güzel şey hatırlamak…
Marc Augé; “Unutmak, toplum için olduğu kadar birey için de bir zorunluluktur. İçinde bulunulan zamanın, şu anın ve bekleyişin tadına varmak için unutmayı bilmek gerekir; ancak unutmak bellek için de bir ihtiyaçtır: Uzak geçmişe ulaşabilmek için yakın geçmişi unutmak gerekir.” diyor Unutma Biçimleri (çev.: Mehmet Sert, YKY, Mart 2022) kitabında. Unutmak konusunda eline su dökülmeyecek toplumlardanız. Her şeye hızlı adapte olup, her şeyi çabuk unu ... -
Boğaziçi’nde Buluşan Hikâyeler
Tesadüflere, evrenin sonsuz ihtimâlinde mümkün olan denk gelişlere hayranım. Şehirde birbiri ardına açılan onlarca sergiden, sahnelenen oyundan, düzenlenen festivalden birbirine göz kırpan işleri bulmak bu tesadüflerin en zevklisi. Hikâyeleri birbirine seslenen, Boğaziçi’nin iki yalısından yükselen iki ayrı hikâyeyle önce bir sergide, sonrasında ise bir tiyatro oyununda karşılaştım geçtiğimiz hafta. Bu hikâyelerden biri; Boğaziçi’nin incilerin ... -
Hikâyesi olan kırık fincanlara
“Kenarı kırık bir fincan olmakta sorun yok. Bir hikâyesi olanlar o fincanlardır.” Bu söz, yazar Matt Haig’in “Rahatlama Kitabı” (Domingo Yayınevi, çev.: Kıvanç Güney)’nda “Sorun Yok” başlıklı bölümde geçiyor. Gerçek anlamında düşünürsek aslında kenarı kırık bir fincanı daha çok çöpe atmaya meyilliyizdir, çünkü bize zarar verebilir, utanırız misafire çıkartamayız. Kusurludur artık o. Diğer sağlam olanların yanında sırıtır. Ancak her zaman Aa ne ol ... -
Hayata belli bir mesafeden bakmak
Uzatılan bayram tatili vesilesiyle İstanbul’dan ayrılanlarla azalan nüfus, geride kalanlara aynı cümleyi büyük bir zevkle kurdurdu: “İstanbul rahatladı, yollar bomboş”. Gitgide artan nüfus sokaklarda rahatça/özgürce yürümemizi engellediği, huzursuz ettiği için bu cümlenin geçici mutluluğunu tüm İstanbullularla paylaştığımı belirtmek isterim. -Aynısını pandemi kısıtlamaları zamanı boş Kadıköy sokaklarında yürürken de hissediyordum-. Nefes almak iç ... -
Kişisel tarihimiz bir hafıza oyunu
Geçtiğimiz yılın sonbaharına girerken açılmaların da belirsizliğiyle “Her şey nasıl olacak?” sorusu etrafında dolanıp duruyorduk. Uzun bir süre pandemiyle ilgili endişeler, neler olacaklar, öngörüler, gelecek kaygıları ile başlayan cümleler kurduk, bir de baktık ki olanlar oldu, adına “normal” dediğimiz durumun içinde bulduk yine kendimizi. Bulduğumuzda ise “ama bu o değil” bile diyemedik. Bir tıkanıklık çözülmüş gibi her şey çok hızlı akmaya, de ... -
Dramadan geriye kalanlar
M.Ö. 5. yüzyıldan beri en tartışmalı, en karanlık ve hep karanlıktaki karakterlerden biri olan Medea’nın son yıllardaki güncel yorumları bu karaktere farklı perspektiflerden, kimi zaman güncel bir olaydan kimi zaman evrensel meselelerden yaklaşmamızı sağlıyor. İlk olarak Simon Stone tarafından gerçek bir olaydan yola çıkılarak güncel bir uyarlamayla sahnelenen, ülkemize de 25. İstanbul Tiyatro Festivali kapsamında, Hollanda Seçkisi bölümünde gele ... -
Hayatı savunma biçimleri
Tercih ettiğimiz en kısa ve bizi hedefe ulaştıracak, bildiğimiz yoldan gittiğimizde keşifle, tecrübeyle, deneyimle, yeni ile tanışmayla aramıza mesafe koyarız. Kendimizi konfor alanı içinde tutmaya çalışırken güvende hissettiğimiz bu alanda sıkışıp kalırız. Bu sıkışıklığın kendi döngüsünde yaşarken de mevcut sorunları görmek, başka bir yolun bize daha iyi geleceğini fark etmek zaman alır. Bu sadece bir iş yaparken, bir yere giderken gibi uğraşlar ... -
Bir an sonsuza kadar sürer mi?
“Keder zalim bir eğitim. Yas tutmanın ne kadar kaba, ne kadar öfke dolu olabileceğini öğreniyorsunuz kederliyken.” diyor Chimamanda Ngozi Adichie, babasının ani kaybının ardından kaleme aldığı Keder Üzerine* adlı kitabında. Çağdaş dünya edebiyatının öne çıkan isimlerinden biri olan Chimamanda Ngozi Adichie, bu kitapta babasına hayran küçük bir kız çocuğu olarak duygularını saf, içten ve tüm gerçekliğiyle paylaşıyor. Hayatta herkesten çok sevdiği, ... -
Etkileşime açık bir monolog
[email protected] Hayattaki ilk ve en şansa dâhil olduğumuz sosyal grup, içine doğduğumuz ailelerimizdir. O kadar şansadır ki doğal yollarla atandığımız bu grupta mutlu bir aile fotoğrafı için poz verirken de aynı objektife bakamayacak mutsuzluktaki kişilerden biriyken de bulabiliriz kendimizi. Bu yapıyla kurduğumuz kontrolümüz dışı organik bağlar, bizi doğumdan ölüme kadar sarmaşık gibi sarar ve takip eder. Kimi zaman bununla baş etmeye ça ... -
Bitişik nizam yaşamlar
Apartmanın sahne olduğu her hikâye memleketin bir kopyasını çıkartır bizde. Görevlisinden daire sakinlerine, yönetiminden düzen arayışına küçük bir model oluşturur. Her apartman kendi içinde heterojen sosyal bir grup barındırır. Bu grubun uyumluluğunda ciddi sorunlar yaşanabileceği için kimi söylenen kimi söylenmeden bilinen kurallarla uyumda ve sükûnette birliğe gidilmeye çalışılır. Komşuluk ilişkileri aniden gelişen tatsız sınavlara da tabidir; ... -
Bu yokuş koşmakla aşılmıyor…
[email protected] Yılın son günlerinde tatlı tatlı yüklenen yeni yıl heyecanıydı, beklentisiydi, dileğiydi bu yıl rutinden düştü. Her şeyin çok hızlı değiştiği ama değişimin bizim lehimize -ya da büyük bir çoğunluğun lehine diyelim- olmadığı bir anlar birliğiyle vardığımız yıl sonu maalesef yeni yıla dair hiçbir iyi beklentimizin kalmamasıyla ödüllendiriliyor – lütfen karanlık gelecekten söz etmeyelim zaten yeterince karanlıkta göz kırpıyor ... -
Varım diyebilmek ve sakındığımız yumruklar
[email protected] Yaşamaya, yaşıyorum demeye, yaşamın anlamına dair sayısız metin dökülür önümüze. “Kişinin yaşamının anlamı zayıftır, kırılgandır; dökülüp gitmeye hazırdır: kişi onu, sürekli beslemezse, korumazsa, bütünlüklü tutmazsa, kayıp gidiverir parmaklarının arasından.” der Oruç Aruoba,olmayalı(Metis Yayınları, 6. Basım, 2020) kitabında. Yani dökülüp gitmemek için her sabah anlam arayışına çıkar, yaşamaya devam ederiz ya da “bir umut ... -
Dünyanın bir yerinde…
[email protected] Kendisinden bir miktar umutlu olduğumuz 2021’i tüketmemize yaklaşık iki ay kaldı. Bitmeyen pandemisiyle, üzerimize çöken ekonomisiyle,yüksek frekanstaki değişiminden ötürü her an yeni bir haber bildirimi düşüren gündemiyleher birimizin çetin birer mücadeleci olduğu şu yılı da bitirsek bir şekilde… Ancak her şeye rağmen üretmeye devam ettik, ettiler, biz bu zor geçen yılı farklı üretimlerdeki yansımalarda okuyoruz bugün ve ... -
Rağmen olan şeylerin ağırlığı
“Bize biraz kendinizden bahsedebilir misiniz?” Bu, kendini en çok bilen insan için bile zor bir sorudur. Bir ve birden çok “Ben” içinden en doğru “Ben’i”, doğru ifadelerle sunmak gerekir. Kimsin, kendini neler üzerinden tanımlarsın, nedir arzuların, nedir bu hayattan beklentilerin, yolculuğunda bu “Ben’e” neler şekil verdi, en sevdiğin renk bile yaşın geçtikçe değişmedi mi? Sorular, sorulara eşlik eden sorular... Ama bir başkasından bahsederken g ... -
Bir hikâyeyi anlatılmaya değer kılmak
Değişen mevsimin önümüze düşen yapraklarla kendini belli etmeye başladığı, görüntüye ince bir kahverengi ton çekilerek romantik sözler sarf edildiği, omuzlara ince bir ceket attırarak yazın uçarılığını artık geride bırakmamız gerektiğini sezdiren, “yeni” ya da “yeniden” bir şeylere başlandığı hissini veren, övmelere doyamadığımız güzide ayımız eylül de geldi nihayet. Her ne kadar pandemi pek çok hissi, rutini silip süpürse de eylülün iyilikle, gü ... -
Ve bir orman gibi…
Yayın akışımız yine tek bir an bile iyi hissetmeye imkân vermiyor. Ülkemizin her noktasından takibi ve idraki güç felaket haberleri birbiri üstüne biniyor. Yaşananlar karşısında yapılan açıklamalar ve reva görülen uygulamalarla da her günü ayrı güçlükte bir sabır testiyle geçiyoruz. Açık, berrak bir zihinle düşünmek mümkün değil, anlam vermek mümkün değil, öfkelenmemek mümkün değil. Uzun zamandır uyarıları yapılan, acil önlem alınmasına dair çağr ... -
Biz ve bir araya gelme ihtimallerimiz…
Yazın gelişiyle bünyeye yüklenen, mevsimsel ve dürtüsel açıdan hafifleyip rahatlama hâli; kısıtlamalardaki çözülmelerle birlikte, açık hava imkânlarımızı arttırdı. Bu imkânlar dâhilinde sosyal hayatımızı da bir nebze olsun doyurmaya başlayacağımız günlerin yakınlığını hissettiren gelişmeler yaşanıyor. Geçtiğimiz pazartesi akşamı Kadıköy Emek Tiyatrosu, Fenerbahçe Parkı içerisinde yer alan Baraka adlı mekânda “Herkes Kocama Benziyor” adlı oyunuyla ... -
Şimdiki zamanı tüketiyoruz…
Yazın gelişiyle beraber yayınlarda İstanbul’un eski plajlarının nostaljisi yapılır. Hepimiz İstanbul’un eski yaz günlerine, artık olmayan bu yerlere hüzünle bakarız. Bizden birkaç on yıl önce doğmuş kişilerin, yaşadığımız bu semtin plajlarında denize girdiği günlere dair anıları vardır, ah’lar eşliğinde anlatırlar. O günlerden bugünlere, içinde tereddüt etmeden yüzülebilecek bir deniz, sonra içine parmağımızı bile sokmaktan çekindiğimiz bir deniz ... -
Dünyayı dışarıda bırakabiliyor muyuz?
Sıkıştık! Her yanı sorunlu bir çarkın içinde sıkıştık! Çıkamıyoruz, çıkabilecek miyiz bilmiyoruz. Her gün birbirinin aynı, sabit kaygılara ansızın bir yenisi ekleniyor, “yaşa göre tahminen aşı sırası bize ne zaman gelir?” hesaplamaları tutmuyor, sıkça güncellenen kapa-aç uygulamalarına akıl sır erdirilemiyor, her an bir yakınımız daha virüs tarafından ele geçiriliyor, sıra ne zaman bize geliyor?… Sağlık sorununun kol kola girdiği özgürlüklerimiz ... -
Dağınık bir senfoni
Geçtiğimiz hafta umudun yüzünün karardığı, oldukça buruk bir 27 Mart Dünya Tiyatro Günü kutlandı bu ülkede. Tiyatrolar, tam bir yıldır kapalı. Tiyatro emekçileri işsiz. Tiyatrolar, salonlarını tıklım tıklım dolduramıyor, kapıları tamamen kapanmasın diye direniyor; dişe dokunmayan desteklerle değil türlü çareler arayarak devam etmeye çalışıyor, zor günler yaşıyor. Her hafta gelen kısıtlama güncellemelerine bakarsak ve vaka sayılarını göz önünde bu ... -
Mesafeyi koruyoruz, yakın duruyoruz
Haberlerini korku dolu gözlerle takip ederek başladığımız ve bu uzun misafirliğiyle bizleri fazlasıyla usandıran pandemimiz ülkemizde görülüp, manen ve maddeten bir buhrana sürükleyişinin birinci yılını tamamlamak üzere. Yaşanmış günlerin kıymetini iyice bildiğimiz şu süreç, tüm yaşanmamışlığına rağmen bir zahmet geçip gitse, yenisiyle, revizesiyle artık ne ise şu normale erişsek… Başladığı hızda devam etmesiyle de şöhretinden ödün vermeyen pa ... -
Hayat nasıl devam ediyor-du?
Wilhelm Schmid, “mutluluk diktatörlüğü” altındaki insanın, mutsuzluğu da kucaklamasından yana tavır alır “Mutsuz Olmak”* kitabında. Sistem tarafından bize zorunlu kılınan ve hatta pazarlanan mutluluğa fazlaca anlam yüklendiğini söyler. Mutluluk önemlidir ama insan hayatında başarısızlık ve mutsuzluk da vardır. Mesela aynı günün şartlarında hayata tutunanlar olarak (istisnalar hariç) bazen “iyi olmadığını”, “iyi hissetmediğini” ya da artık “tutuna ... -
Biz bu filmi dublörsüz çektik
Kış ortasında bitmeyen bir bahar havası eşliğinde bize kapısını açan 2021 ile ilgili umutlarımız hâlâ mevcutken, “gelenin gideni aratmadığı” bir yıl dileklerinin üzerinde dumanı tüterken, olayın yıllarla değil bizlerle alakalı olduğu gerçeği güpegündüz ortadayken, kaldığımız yerden herkese merhaba! Geçen yılın muhasebesini yaptık; yeni yıl dileklerimizi diledik. Aramızda işini şansa bırakmayıp nar patlatanlar da oldu. O efsane yıl bu yıl olsun ... -
“Terk Edilmiş Kıyılar”da “Olağan-İçi Bir Gezi”nti İhtimali
Yılın kapsamlı raporlarının çıkarıldığı, “bu yılın en”lerinin konuşulduğu, doya doya yaşayamadığımız günlerin hatrının kaldığı, “ay koca sene nasıl da geçti” “bit artık 2020” seslerinin yükseldiği yılın son günleri de geldi nihayet. Ama ne seneydi değil mi? Oldukça zorluydu. “Bize göre normal”in çoğu parçasını kaybettik, geri dönsünler istedik, onları çok özledik. Geçtiğimiz gün sosyal medyada rastladığım Dublin’den bir duvar yazısı da özlemlerle ... -
İyi olma gayretindeyiz
“Nasılsın?” sorusuna uzunca bir zamandır gerçeği yansıtmayan “iyiyim” cevabını vermek yerine “iyi diyelim, iyi olsun” ya da “iyi değilim ama iyi olma gayretindeyim” cevabını vermeyi tercih ediyorum ki karşımdakinden de aynı minvalde cevaplar alıyorum. Çünkü ağzımızın tadı bozulalı sahiden çok zaman oldu ve yerine de getirecek pek bir şey başımıza gelmiyor. Gelse de tadımızı kaçıran olayların egemenliğinde ezilip büzülüyor. Bütün suçu üzerine attı ... -
Bizim kronik mahrumiyetlerimiz
Hayatı çok bölümlü bir oyun gibi düşünürsek şu an geçmekte epey bizi zorlayan bir bölüme denk geldik. Bu bölüm bizim tratejilerimizden ve deneyimlerimizden daha kuvvetli. Nihayetinde oyunun kurallarına da boyun eğdik. Öyle ki rutinlerimizden mahrum kalmayı kanıksadık, normalimize yeni şekiller verdik. Özgürce yollarda yürümeyi, seyahat etmeyi, en sevdiğimiz kafede oturmayı, kitapçıda gezmeyi, açık havada derin bir nefes almayı bile kısıtlamalar ç ... -
“Büyük”lük hakkında ne biliyorsunuz?
Bir araya gelmek artık içinde birtakım tedirginlikler barındırıyor. Oysa ki yalnızlıklarımız bile ne kadar kalabalıkmış düşünsenize. Sistemin yok saydığı, işgal ettiği özel alanlarımız bize kalınca onunla ne yapacağımızı şaşırdık. Birbirimize ne kadar yakın olduğumuzu bundan mahrum kalınca gördük. Kalabalığın bir parçası olmanın normal zamanlarda da belli başlı çekinilecek yanları vardı ama bu kadar sorgulanacak bir hâl alacağı aklınıza gelir miy ... -
Özgürlüğü tartışmaya açalım
[email protected] Hayata kaldığı yerden, endişe, şüphe, ekstra hijyen ve maske ekleyerek devam etmeye çalışıyoruz. Her şeye rağmen 2020’yi geri kalan birkaç ayının paçasından tutarak da hayata döndürme gayretimiz var, bu yılı eksik ve kırık göndermeyeceğimize inancımız tam görünüyor. Şöyle ki karantina günlerinin sona ermesiyle “kademeli kademeli” yine kavuştuk sokaklara. Açık havaya taşındık, mekânlar bahçelerini, kaldırımlarını açtı, bir ... -
“Sanat bizim coşkulu protestomuz”*
[email protected] Bir düşünelim! Kültür sanat kurumlarının birbirine komşu olduğu caddeleri, bir tiyatronun açıldığı mahalleye kattığı değeri, insanları bir araya getirme gücünü... Bugün İstanbul’da kaç tane alışveriş merkezleri içine hapsolmayan, kapısı sokağa açılan bağımsız sinemamız kaldı, kaç tane tiyatro sahnemiz var böyle, peki ya konser salonları? Her geçen gün yitirdiğimiz, bizi sanatla buluşturan bu mekânlar bugün, salgınla berabe ... -
Artık eskisi kadar yakın olamayız…
[email protected] Geçirdiğimiz günleri, hangi duygularla ifade edersiniz? Endişe, çaresizlik, can sıkıntısı, bekleyiş, belirsizlik benim ilk aklıma gelenler. Hele ki belirsizlik bugün “yeni normal” adı verilen hayata hızlı dönüş harekâtı ile daha da perçinlenmiş vaziyette. Vaka sayılarının ilk günlerden daha çok olduğu bugün, hayat –zaman zaman maskeli– eski normale nasıl döndü? Sokakta maskesiz dolaşanlar, arayı sıkı tutanlar, nasılsa açık ... -
Eve dönmek istiyorum!
[email protected] Kaybedilen zaman algısı, sıkışılan mekân içindeki sancılar, normale dönme isteği, belirsiz bir gelecek… Kaygılar, başladığı ve bittiği yer belli olmayan günler geçerken, baharı yavaştan uğurlayıp yaza tedirgin bir giriş yaptığımız bu süreçte varoluşsal kıvranmaların sebebi. İki ay önceye kadar belli amaçlarla parçalara bölünmüş günlerimiz vardı. Çalışma saatleri, sosyalleşme saatleri, dinlenme saatleri ve diğer saatler ama ... -
Sıradan eylemlerin kıymeti
Günlük yaşamımıza övgüler düzdüğümüz günlerden geçiyoruz. Dünya tarihinde defalarca karşı karşıya kalınan salgınlardan sonra, 2020 yılında böylesi bir salgının da bize denk geleceğini tahmin edemezdik - her ne kadar sayısız badireye şahit olmuş olsak da-. Şimdilerimiz endişeli bir bekleyiş içinde akıp giderken, evde kalmak ve virüsten korunmaya çalışmak tek gayemiz olmalı. Salgının kapımızdan girdiği güne kadar pek çok oyunu, filmi beraber ... -
Duygusuzlukla nasıl savaşılır?
Hayatınızda çok önemli bir yere sahip olan, çok sevdiğiniz biri, özellikle de hayatı paylaştığınız kişi artık yaşamak istemediğini söylese ne hissederdiniz, nasıl karşılardınız bunu? Eminim sağduyuyu, metaneti bir kenara bırakır çılgına dönerdiniz. Çünkü bu karar her ne kadar kişisel bir karar olsa da etkileyeceği başka hayatlar da vardır. Sevdiğinizin kaybını düşünürken gidişiyle beraber baş başa kalacağınız onsuzluğu, yalnızlığı da düşünürsünüz ... -
“Bir daha karşılaşır mıyız bu zindanı efsunda?”
Begüm Kakı [email protected] İstanbul; imparatorlukların gelip geçerken zenginlikleriyle süslediği, büyüsüne sayfalarca metinlerin yazıldığı, yolu geçenlerin aklını ve gönlünü bıraktığı, her sokağında farklı bir hikâye saklayan efsunlu şehrimiz. Tabii ki şöyle de diyebiliriz: İstanbul; üzerinde yaşayanların kıymetini bilmediği, her gün daha da çirkinleştirilen, anlamına varılamayan zavallı güzel şehrimiz. Bu şehre dair başka bir hikâyeye ... -
Metnin dışında kalanlar, yıkıp yeniden kuranlar
[email protected] Anda kalmak, anı yaşamak günümüz dünyasında artık ne kadar emek isteyen bir eylem değil mi? Zaman hızla akıp geçiyor, durup biraz dinlenmeye bile fırsat kalmıyor. Günler, haftalar, aylar göz açıp kapayana kadar geçmiş oluyor. 2010’ları geride bıraktığımız 2020’lerin içine doğru adımladığımız günlerdeyiz; geriye dönüp baktığımızda geçen 10 yılın muhasebesini yapsak hem çok kısa hem çok dolu bir döküm elde ederiz şüphesiz. D ...